Artikelen

De mavo-variant op O&O

‘T&T is eigenlijk de mavo-variant op Onderzoek & Ontwerpen (O&O) voor havo- en vwo-klassen. Leerlingen bouwen escaperooms, go karts en zeepkisten, geven producten een tweede leven en ontwerpen duurzame huizen en parken. Ook bouwen leerlingen complete robots waarmee ze tegen elkaar strijden en samenwerken met mbo-leerlingen van het ROC.’

Aan het woord is Babs van Sleeuwen, docent biologie en bèta challenge coördinator. Ze is één van de initiatiefnemers van T&T op haar school. ‘We werkten met havo/vwo al met het 3-O leren: Ondernemend, Onderzoekend en Ontwerpend leren. Maar voor mavo was er niets, terwijl die leerlingen ook behoefte hebben aan praktijklessen. In het team bespraken we de wensen: wat missen leerlingen aan vaardigheden? Welke handvatten hebben ze nodig? Hoe pakken ze bepaalde taken op? Hoe kunnen ze samenwerken en beter aansluiten op het mbo en loopbaancompetenties? Dat komt allemaal mooi samen in T&T.’

Erkenning
Sinds 2014 staat T&T vanaf dag één op het rooster van mavo 1 en 2. Vanaf mavo 3 kunnen leerlingen T&T kiezen binnen hun profiel als extra vak of als een van de examenvakken. Inmiddels neemt de school voor het zesde jaar eindexamen T&T af. Hoe examineer je een praktijkgericht vak? ‘Met bijvoorbeeld een assessment,’ zegt Van Sleeuwen: ‘Het is een combinatie van een sollicitatiegesprek en een presentatie waarin leerlingen hun groei bespreken. Hiervoor verzamelen ze bewijzen, zoals feedback van een opdrachtgever, een docent of de (voetbal)trainer. Voor die bewijzen krijgen ze geen cijfer. Je kunt immers geen (on)voldoende geven voor flexibiliteit, maar wel voor zelfinzicht.’

Sinds de start met T&T werkt het Dr. Knippenbergcollege samen met SLO en andere vmbo’s aan de ontwikkeling van het vak. T&T valt binnen de nieuwe leerweg vmbo met praktijkgericht programma (zie kader). Het doel van dit programma is jongeren goed voorbereiden op de overstap naar het mbo of de havo. Het praktijkgerichte programma onderscheidt zich van de theoretische vakken door leerlingen praktische ervaring op te laten doen in en buiten de school. Zo ontwerpt mavo 3 voor het cultureel centrum een schakel van een escaperoom en maakt leerling Andrew Bots (15) in mavo 4 met drie klasgenoten een techniek leskist voor groep 8. De taken zijn verdeeld. De een tekent, de ander bouwt en de volgende verft. En Andrew? ‘Ik zorg dat de techniek goed werkt. Ik heb een schakeling gemaakt zodat het lampje van de kist bij het openen aangaat en uit bij het sluiten.’

Voor Van Sleeuwen voelt de nieuwe leerweg met daarin het vak T&T als een erkenning. ‘Als Bèta Challenge en Brainportschool zijn we al jaren bezig ons onderwijs zo vorm te geven dat we leerlingen voorbereiden op de wereld van morgen, waarin lerend leven essentieel is.’ De school werkt veel samen met bedrijven en organisaties uit de buurt. ‘We leggen de nadruk op vaardigheden ontwikkelen en talenten ontdekken zodat leerlingen ze vervolgens leren toepassen in de praktijk.’

 

Onbewust leren
‘Het is fijn dat straks alle vmbo-leerlingen in Nederland hiervan profiteren,’ zegt Van Sleeuwen vanuit de lerarenkamer in Helmond-Noord. De oranje- en bruintinten en lage systeemplafonds verraden het bouwjaar van de school. Vlak achter Van Sleeuwen schittert een wit scherm met een impressie van het nieuwe pand dat onderdeel wordt van Sport en beleefcampus De Braak; een onderwijs- en gezondheidspark midden in de stad. Van Sleeuwen verheugt zich al op de technologievleugel, de mediastudio’s en de grote open werkplaats in het midden.

Voor Andrew komt de verhuizing te laat. Hij gaat volgend schooljaar naar het mbo. Maar ook in een verouderd gebouw kun je met de juiste materialen, een coachende leraar en een échte opdracht prima met T&T uit de voeten. ‘Het is een leuk en creatief vak. Je leert werken volgens een scrumplanning, samenwerken, taken verdelen en je hebt onbewust een leuke leerervaring,’ vat hij zijn ervaringen samen. En daarmee is Rizk Chahim (15) uit mavo 4 het roerend eens. ‘T&T is een rustmoment in de week waar je al doende leert, namelijk door sociaal contact en probleemoplossend werken.’ Ze vergelijkt het ‘onbewust leren’ met de geschiedenisdocent die een mooi verhaal vertelt. ‘Dat verhaal onthoud ik ook beter dan wanneer ik zelf de hoofdstukken lees.’

T&T als examenvak
Verkeert de school nog in een pilotsituatie, of is T&T zes jaar na aanvang wel ingeburgerd? ‘Het voelt ingeburgerd,’ zegt Van Sleeuwen. ‘Maar we zijn er nog niet. Organisatorisch en inhoudelijk valt er nog genoeg te ontwikkelen. Van Sleeuwen heeft nog veel vragen: ‘Gaan we voor T&T voor iedereen, dus ook voor de leerlingen die geen technisch profiel hebben, of maken we een T&T variant bij de andere profielen? En hoe geven we het examen verder vorm?’ Zo zet ze nog vraagtekens bij het door de leerlingen zelf zoeken van een opdrachtgever. Dat staat nergens letterlijk in het examen. Maar veel scholen interpreteren het wel zo en laten leerlingen dat in leerjaar 4 zelf regelen. Ik vind dat te hoog gegrepen. Bedrijven en instellingen willen graag samenwerken, maar weten niet wat ze de leerling kunnen vragen. Een opdracht formuleren is complex. Dat overleg met een opdrachtgever kun je niet aan de leerling overlaten.’

Gelukkig is er nog volop tijd en kan de school de pilotstatus zo veel mogelijk benutten om oplossingen te vinden. Eén ding is voor Van Sleeuwen zeker. ‘De profieloriëntaties krijgen allemaal een T&T-achtige opzet. Als manier om de buitenwereld naar binnen te halen.’ Met échte opdrachtgevers, levensechte projecten en door competenties te ontwikkelen die bij theoretische vakken niet of minder tot uiting komen. ‘Want bij T&T gaat het ook om initiatief nemen en kunnen omgaan met tegenslag.’
 

Dit artikel verscheen in de special 'Ruimte voor eigen curriculumkeuzes' bij Didactief, december 2020.