‘De denkende klas stimuleert leraren en pedagogen het denken een plaats te geven in onderwijs en opvoeding en hun klassen te veranderen in “denkende klassen”,’ zo staat vermeld op de achterflap van het boek De denkende klas van (oud-)docent, onderzoeker, schrijver en trainer Dick van der Wateren.
Na zijn boek Verwondering. Leren creatief en kritisch denken door vragen te stellen (2016) en onderzoeksblog Verwondering in de les (2017) zet Van der Wateren in zijn nieuwe boek uiteen hoe je als leraar (po/vo) vanuit verwondering en vragen stellen een klas kunt laten denken.
Het boek begint met een uitleg over lesgeven vanuit verwondering en een school voor het goede leven. Vooral bij dit tweede onderwerp valt op dat hij de wat anekdotische ideeën van twee meisjes uit 6 vwo als basis voor goed onderwijs lijkt te nemen.
Van der Wateren vervolgt met de onderwerpen ‘waar, goed en schoon onderwijs’, wijsheid, waarnemen, verwondering, waarheid, denken, goede vragen, kennis en leren.
Het zijn grote begrippen en het verwondert dan ook niet dat hij veel filosofen en schrijvers aanhaalt om die te duiden. Regelmatig gebruikt hij de drieslag van Gert Biesta (kwalificatie, socialisatie en subjectificatie) als kapstok voor zijn pleidooi voor goed onderwijs.
Alle hoofdstukken beginnen met een inleiding over vragen als: wat is wijsheid, hoe neem je goed waar? Citaten vullen de theorieën en gedachtes aan. Daarnaast maakt Van der Wateren steeds de vertaalslag naar de praktijk in de paragrafen ‘hoe’, met voorbeelden die de lezer op weg helpen.
Van der Wateren betoogt al vroeg in zijn boek dat hij geen stelling neemt in de discussie onderzoekend leren versus directe instructie, een begrijpelijke keuze. Toch blijkt tijdens het lezen van dit boek al snel dat de titel ‘De ontdekkende klas’ wellicht beter was geweest. Het lijkt alsof het woord ‘ontdekkend’ te beladen was voor dit gepolariseerde onderwijsveld.
MijnenveldDoordat Van der Wateren bewust geen stelling neemt, lijkt hij vervolgens door een mijnenveld van meningen te moeten laveren, waardoor het boek stuurloos dreigt te worden. Ook het woord ‘zelfontdekkend’ wordt zorgvuldig gemeden, maar had in menig hoofdstuk goed gepast. Dat maakt het boek helaas wat ongeloofwaardig: het zou sterker zijn geweest als de auteur zich volledig op zijn eigen verhaal had gericht.
De belangrijkste vraag klinkt in de titel van het laatste hoofdstuk: ‘Wat staat er op het spel?’ Precies deze vraag speelde het hele boek door mijn hoofd. In alles voelde ik dat Van der Wateren vooral redeneert vanuit de bovenbouw vwo, ondanks praktijkvoorbeelden uit de kleuterklas en vmbo en andere leerjaren. De ideeën van de meisjes uit 6 vwo blijven het hele boek voelbaar en het is daarnaast lastig om er grip op te krijgen. Waar wil de auteur naartoe met zijn redenering? Wat kan ik hiermee? Wát staat er inderdaad op het spel?
Het zijn vragen die blijven rondzingen. Mooi is dus wel dat dit boek heeft geleid tot een denkende docent.
Dick van der Wateren, De denkende klas. Motiveer je leerlingen door samen met hen vragen te stellen en na te denken. Lannoo Campus, 2020, € 25,99.
1 Vragen leren stellen voor het leven
2 Stel de juiste vraag
3 Daarom wél persoonsvorming
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
