Uit de International Civic & Citizenship education Study (ICCS) weten we dat Nederlandse leerlingen minder weten over burgerschap dan jongeren uit andere landen en ook minder hechten aan democratische waarden. Bovendien is het didactisch repertoire van leraren beperkt. Een mogelijke aanvulling hierop zijn de rubrics die Remmert Daas, onder begeleiding van de Nederlandse ICCS-onderzoekers Anne Bert Dijkstra en Geert ten Dam, heeft ontwikkeld.
De rubrics beschrijven kennis, vaardigheden en houdingen voor democratisch handelen, maatschappelijk verantwoord handelen en omgaan met verschillen op vier oplopende niveaus (A tot D). Bijvoorbeeld: ‘Je kunt rekening houden met meningen van anderen’ en ‘Je kunt uitleggen hoe democratische processen werken’. Op basis van gesprekken met onder meer leerlingen, leraren en lerarenopleiders zijn formuleringen en voorbeelden aangescherpt. Hieruit kwam ook naar voren dat de rubrics te moeilijk zijn voor de onderbouw, maar wel bruikbaar voor de bovenbouw vo en mbo niveau 3 en 4.
Als leraar kun je de rubrics gebruiken om opdrachten van je leerlingen in te schalen en te beoordelen. Dat is bewerkelijk, maar levert nuttige informatie op. Leerlingen kunnen de rubrics ook gebruiken om hun eigen burgerschapscompetenties in te schatten. Daas liet 601 leerlingen uit de bovenbouw vo en mbo dit doen en ze blijken er goed mee overweg te kunnen. Wel was de toelichting die leerlingen moesten geven bij hun inschatting niet altijd (inhoudelijk) relevant. Het beste werkte dit bij burgerschapshoudingen.
Uit Daas’ onderzoek blijkt dat de rubrics zich vooral goed lenen voor formatief gebruik. De uitgebreide niveaubeschrijvingen bieden inzicht in waar je leerlingen staan en hoe ze hun burgerschapscompetenties verder kunnen ontwikkelen. Niet onbelangrijk: je krijgt ook een beeld van hoe burgerschap in het dagelijks leven van leerlingen tot uiting komt. / BR
Remmert Daas, Assessment of Citizenship Competences. Proefschrift Universiteit van Amsterdam, 2019.
Lees ook: Burgerschapsonderwijs moet beter, Didactief, december 2017.
Dit artikel verscheen in Didactief, juni 2019.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
