Artikelen

Aan de slag met welbevinden

Tekst Carolien Drijfhout / Esther Slinkman / Merina Daudeij
Gepubliceerd op 08-11-2023 Gewijzigd op 03-11-2023
Beeld Shutterstock

Met welbevinden aan de slag? Met een schoolbrede aanpak die aansluit bij de pedagogisch-didactische aanpak van de school heb je het meeste kans op effect.

Ouders als partners

Uit onderzoek weten we dat jongeren zich het beste ontwikkelen als het ook thuis goed met ze gaat. Opvoeden doe je dan ook samen: de ouders thuis, de leraar op school. Ouders kunnen leraren helpen hun leerlingen beter te begrijpen en beter te begeleiden.

Illustrator Ilanique Haandrikman (18): ‘Deze illustratie gaat over de ervaring van een veilige, eigen plek en hoe dat in contrast kan staan met de beleving van de wereld buiten die plek.’

Tips om school en thuis beter op elkaar af te stemmen:

Wees open en uitnodigend naar ouders toe.
Zorg voor laagdrempelig en regelmatig contact (ook zonder dat er op school een probleem is).
Luister naar ouders en spreek uit dat hun inbreng belangrijk is.
Merk je als leraar dat het bij een leerling thuis niet goed gaat of zelfs onveilig is? Ga erover in gesprek, met de leerling zelf en de opvoeders. Een intern begeleider of ondersteuningcoördinator, of eventuele externe zorg- en veiligheidspartners, kan je daarbij helpen.

Bekijk de NJI-publicatie over partnerschap met ouders.

Kies voor een schoolbrede aanpak

Met welbevinden aan de slag? Met een schoolbrede aanpak die aansluit bij de pedagogisch-didactische aanpak van de school heb je het meeste kans op effect. De Gezonde School-aanpak is hier een goed voorbeeld van. Hierbij is er op verschillende plekken aandacht voor welbevinden: als inhoudelijk thema tijdens de lessen, in de fysieke en sociale omgeving, in afspraken over het signaleren van problemen en in het schoolbeleid. Gezonde School helpt en stimuleert scholen structureel en planmatig te werken aan een gezonde leefstijl en de fysieke en mentale gezondheid van leerlingen. Een school kiest zelf één of meer gezondheidsthema’s om mee aan de slag te gaan, welbevinden is er daar één van.

Binnen dit thema werkt Gezonde School nauw samen met het programma Welbevinden op School: een kennis- en ondersteuningsprogramma van waaruit handelingsperspectieven, kennis en tools over het thema welbevinden ontwikkeld en verspreid worden. Met extra aandacht voor leerlingen die opgroeien in kwetsbare omstandigheden.

Een derde van alle schoollocaties in Nederland (po, vo, vso en mbo) werkt volgens de Gezonde School-aanpak. Er zijn verschillende inspirerende praktijkvoorbeelden te vinden van scholen die aan de slag zijn gegaan met welbevinden.

Lees meer over de programma’s Gezonde School en Welbevinden op School.

Investeren in welbevinden

Welbevinden is een zaak van kinderen, jongeren, ouders/verzorgers, onderwijs, wijken, (zorg)partners en gemeenten samen. De ervaring leert dat scholen vaak al meer doen aan welbevinden dan dat er is vastgelegd in beleid. Ook in gemeenten gebeurt van alles rondom welbevinden. Risico hiervan is dat er allerlei losse projecten ontstaan binnen de verschillende leefdomeinen van kinderen en jongeren. Duurzaam investeren in welbevinden vanuit een integrale aanpak werkt beter dan de inzet van losse elementen en interventies. Laat je inspireren do goede voorbeelden van hoe je als school hierin kunt samenwerken met ouders, gemeenten en andere organisaties.

Bekijk goede voorbeelden of de praktijkkaart Duurzaam investeren in welbevinden.

Belang van relaties

Sociale relaties dragen bij aan een sociaal leerklimaat en welbevinden, zowel tussen leerlingen en leraren als tussen leerlingen onderling. ‘Belangrijk om in te investeren’, zegt Trudie Schils. De hoogleraar onderwijseconomie aan de Maastricht University School of Business and Economics verzamelt al sinds 2010 gegevens over sociale relaties van leerlingen in leerjaar 3 van het voortgezet onderwijs. Schils: ‘Leerlingen moesten na de lockdown écht opnieuw hun weg vinden met elkaar en de leraar. Opvallend is dat die relatie met klasgenoten in 2022 nog steeds laag scoort. Het betekent dat veel leerlingen zich niet lekker voelen binnen hun klas, iets wat ik ook terug hoor van scholen.’ De sociale contacten tussen leerlingen en leraren zijn in 2022 wél verbeterd. ‘De verklaring die scholen hiervoor geven, is dat er vanuit de leraar veel aandacht is voor het welbevinden van de leerling, wat de relatie ten goede komt.’ Maar juist ook de relatie met peers is belangrijk op deze leeftijd. Schils tip aan leraren is: ‘Gebruik het feit dat de leerling het wel fijn heeft met jou, en creëer tijd en ruimte voor sociale relaties met klasgenoten. Bespreek: hoe doen we het als klas? Kies werkvormen waarbij leerlingen in groepjes werken. Er zijn ook veel mooie interventies te vinden in de databank van NJi.’

Bekijk de Databank Effectieve Jeugdinterventies.

Dit artikel verscheen in de special Werken aan welbevinden van Didactief, november 2023.

Verder lezen

1 Special: Werken aan welbevinden