Taboe-onderwerpen in de klas?

Joke Osinga, docent geschiedenis op het Alkwin Kollege (Uithoorn):
‘Ik kan alles behandelen. De leerlingen lijken wel minder uitgesproken. Soms gebruik ik een trucje. Bij de ophef rondom de opening van het Holocaustmuseum in Amsterdam vroeg ik: wat had jij gedaan als je burgermeester Halsema was? Zo geven ze indirect toch hun mening. Onze school werkt actief aan onderlinge saamhorigheid. Dat is in deze gepolariseerde tijden geen overbodige luxe. Zo hebben we sinds enkele jaren een verbindingsdag. Dan doen we met de hele school iets leuks, zoals een pubquiz. Iftar en Paarse vrijdag worden uitgebreid gevierd. Wij hebben islamitische, maar ook Joodse leerlingen. Dat leidt niet tot echte conflicten, al zie ik niet wat er allemaal op sociale media gebeurt.’

Thomas Klijnstra, onderzoeker en vakdidacticus maatschappijleer (Universiteit van Amsterdam) en leraar maatschappijleer: 
‘Afhankelijk van wie je in de klas hebt, ligt het ene onderwerp gevoeliger dan het andere. Maar zijn sommige zaken echt onbespreekbaar aan het worden? Die indruk heb ik niet. Leraren moeten beseffen dat sommige onderwerpen emoties oproepen – soms ook bij henzelf – en daar ruimte aan geven. Maar probeer vervolgens een stap verder te gaan. Bij maatschappijleer leren we leerlingen om met distantie naar de actualiteit te kijken. Daarbij maken we gebruik van sociaalwetenschappelijke kennis en vaardigheden. Het is geen vrijblijvende meningenshow. Inhoudelijke kennis doet ertoe, net als kennis over medialogica. Media slaan ingewikkelde kwesties vaak plat. Als leerlingen dergelijke mechanismen gaan begrijpen, ontstaat er meer ruimte voor nuance.’

Marjonne Maan, docent geschiedenis aan het Gymnasium Haganum (Den Haag):
‘De Holocaust zit in het curriculum en wordt overal behandeld, ook nu. Bij de Oekraïne-oorlog of Gaza is het aan de docent. Zelf vind ik het fijn als een onderwerp sterk leeft. Wij hebben een diverse leerlingenpopulatie, Gaza ligt gevoelig. Leerlingen weten dat en zijn terughoudend. Als geschiedenisdocent probeer ik voor te leven hoe je kunt omgaan met botsende meningen en gevoelens. Over welke feiten zijn we het eens, op welke bronnen zijn die op gebaseerd? Dat uitzoeken is ons vak. Polarisatie maakt het moeilijker, zeker als politici die aanjagen in plaats van te verbinden. Een school is een mini-samenleving, als de brede samenleving polariseert zijn leraren daar uiteindelijk niet tegen opgewassen.’ / Filip Bloem

Dit artikel is verschenen in Didactief van januari/februari 2025.

Verder lezen

1 Gesloten en suggestieve vragen zijn taboe
2 Q&A Jeanne Gubbels: Maak van kindermishandeling geen taboe