Digitaal leren: big brother?

Bart Karstens, onderzoeker Rathenau Instituut:
‘Chromebooks lijken soms vrijwel gratis, maar worden in feite betaald met de data van leerlingen. Veel scholen vertrouwen op de privacywetgeving (AVG), die privacy in de praktijk echter reduceert tot zelfbeschikking: als een applicatie data wil registreren, moet de gebruiker daarvoor expliciet toestemming geven. Hoe mooi dat ook klinkt, leerlingen hebben geen echte keuze. Het is niet mogelijk om buiten de digitale leerlingvolgsystemen en onderwijsapplicaties les te krijgen. Het coronavirus versterkt deze afhankelijkheid alleen maar. De onderwijswereld begint zich hiervan bewust te worden, de volgende stap is dat ze hardere privacygaranties afdwingen bij grote techbedrijven. Dat lukt alleen via een collectieve inspanning. Het onderwijsveld, inclusief de PO- en VO-raad en de inspectie, moet zich effectief organiseren.’

Luuk Loeff, directeur ontwikkeling Prowise (leverancier digitale schoolvoorzieningen):
‘Data zijn voor ons geen verdienmodel. Onze producten worden door circa 800 duizend leerkrachten en leerlingen in heel Europa gebruikt. Bovendien hebben vanwege de coronacrisis alle kinderen in Nederland nu gratis toegang tot onze online oefenprogramma’s. Hun gegevens worden absoluut niet commercieel vermarkt. Privacy staat bij ons hoog in het vaandel, daar onderscheiden we ons mee, omdat wij de software én hardware van digitale leermiddelen in eigen beheer ontwikkelen. We versturen geen gegevens naar onbevoegden. Onze privacybescherming wordt jaarlijks tegen het licht gehouden in onafhankelijke audits en al onze medewerkers zijn vertrouwd met de AVG-regels. Met die benadering zijn wij nu nog uniek, maar dat verandert. Scholen worden zich steeds bewuster van de noodzaak zorgvuldig om te gaan met leerlinggegevens.’

Dorine Wiersma, informatiepunt Ouders en Onderwijs:
‘Onder ouders leeft deze vraag niet sterk, zeker nu ze vanwege de coronacrisis afhankelijk zijn van online leermiddelen. Maar het is een reëel probleem. In 2014 was er ophef over Basispoort, dat leerlinggegevens bleek door te sluizen naar educatieve uitgeverijen. Dat is inmiddels verholpen en ook met de AVG is er op papier veel verbeterd. Toch gaat het nog niet altijd goed. Als ouders eens ergens een handtekening zetten, heeft een school geen carte blanche wat betreft leerlingdata. Instemmen met het fotograferen van kinderen bij een schooluitje is iets heel anders dan dyslexieonderzoeksresultaten beschikbaar stellen aan derden. Scholen staan ook niet altijd open voor kritische ouders die, bijvoorbeeld vanuit hun professionele achtergrond, de valkuilen van ICT-toepassingen kennen.’
 

Dit artikel verscheen in Didactief, april 2020.