Havist

Iedereen vindt het naar. Voor de leerling is het vreselijk onvoldoendes te halen, vooral stapels onvoldoendes. Het schopt een deuk in je toch al broze zelfvertrouwen. En dan de havo… dat doet iets met je identiteit. Je bent geen vwo-leerling meer. Al blijft je oogkleur hetzelfde en blijf je een goede voetballer; toch verandert alles.

Het is naar voor ouders. Afstroom van je kind? Dan heb je iets fout gedaan. Niet goed genoeg begeleid, niet genoeg er bovenop gezeten. Of had je vorig jaar misschien toch niet zo moeten pushen om een vwo-advies in de wacht te slepen?

De mentor vindt het naar. Dit kind had toch een vwo-advies? Wat hebben wij als school verkeerd gedaan? Hebben we het kind niet goed ondersteund? Een vwo-leerling kan toch niet zomaar veranderen in een havist?

Iedereen vindt afstromen naar

Leerling, school en ouders steken de hand in eigen boezem maar sparen ook elkaar niet. Jullie op school hadden mijn kind beter moeten leren plannen! Ik sta wel onvoldoende maar die Engelse leraar kan geen les geven! Jullie ouders ondersteunen je zoon thuis te weinig!

De ware oorzaak van het leed blijft buiten schot. Het systeem dat ons ertoe aanzet te denken dat er zoiets bestaat als een ‘vwo-leerling’ of een ‘havist’, alsof het twee genetisch totaal verschillende soorten zijn. Het systeem dat leraren in het po vraagt leerlingen van elf jaar zo goed mogelijk in zeven vakjes in te delen. Het systeem dat leidt tot sectie Nederlands-discussies als: ‘Mij lijkt Stiefkind van Selma Noort leuk voor vwo2’ ‘Nou, volgens mij is het typisch iets voor havo’. ‘O ja, dan moeten we voor havo iets anders zoeken’.

Het systeem van te vroege selectie en doorgeslagen differentiatie is slecht voor bijna iedereen. Onderzoeken wijzen keer op keer uit dat dit systeem meer verliezers dan winnaars kent maar er is nu geen politieke wil om het systeem te veranderen. Sterker: subsidies voor brede brugklassen zijn gesneuveld. Dus modderen wij vrolijk voort en fluisteren leerlingen in dat die cijfers weliswaar belangrijk zijn, maar dat school ook maar school is, en je schoolniveau niks zegt over wie jij bent.

‘Maar,’ vraagt Edouard, ‘krijg ik u dan volgend jaar in 2 havo ook? Oh nee, dat kan niet, want op de havo hebben ze geen Nederlands.’ 

Dat lichtpuntje heb ik hem nog even niet ontnomen.

Deze column is verschenen in Didactief van maart 2025.