Eyeopeners

Engeland is voor veel landen een inspiratiebron voor research based onderwijs. Zo’n 10 jaar geleden startte daar de Education Endowment Foundation (EEF) om wetenschappelijk kennis te verzamelen en delen, met als doel het onderwijs te verbeteren en ongelijkheid tegen te gaan. Inmiddels is EEF uitgegroeid tot een instituut waar je kennis kunt krijgen, die helpen het onderwijs te verbeteren en een groot netwerk hebben opgezet van onderzoeksscholen die andere scholen helpen.

Ons bezoek startte op het kantoor van de Education Endowment Foundation, in Westminster aan de Thames. Becky Francis, CEO van EEF en haar collega’s vertelden er over hun werkzaamheden, successen en valkuilen. Ze werken hard om zoveel mogelijk leraren en schoolleiders te ondersteunen met actuele kennis over effectieve aanpakken, aanpakken waar leerlingen zich zichtbaar beter van gaan ontwikkelen en waarmee de ongelijkheid in het onderwijs verkleind wordt. Zelf zijn ze ook een lerende organisatie, ze evalueren al hun stappen en leren wat wel en niet werkt in kennisdeling en schoolverbetering. Een van hun belangrijkste adviezen was dat samenwerken en samen creëren met onderzoekers, leraren en schoolleiders leidt tot de beste instrumenten en strategieën (voor professionalisering en schoolverbetering). Anders gezegd: het simpelweg verspreiden van kennis en het geven van lezingen door academici leidt niet tot beter onderwijs.

Leesplezier

Maar hoe werkt die onderwijsverbetering in de praktijk? Om dit te zien gingen we samen met enkele EEF’ers op bezoek bij een van hun zogenoemde onderzoeksscholen, de Charles Dickens Primary School in Londen. Een school met een uitdagende leerlingenpopulatie, die goede resultaten behaalt. Wat opviel, was het vakmanschap van de leraren en de focus van de leerlingen. Er heerste totale rust, iedere leerling was gefocust met iets bezig (lezen, spelen, leren) en de leraren gaven ontspannen les in de klas, buiten of in een klein groepje. Overal waren kansrijke aanpakken vertaald in kleine instrumenten en routines, er was een geweldige bibliotheek (ook voor de leraren) en overal hingen foto’s van leerlingen met hun ouders.

Ook het leesplezier viel op, enkele leerlingen liepen al lezend door de school of zaten buiten een boek te lezen. Evidence informed werken combineren ze met een schoolbrede aanpak, met een grote focus op effectief taalonderwijs. Recent heeft Dickens ook jonge peuters binnengehaald, om ze te helpen al vroeg te ontwikkelen, met name qua woordenschat en sociaal emotioneel.

Sleutel tot succes is het lerarenteam, zo werd ons snel duidelijk. Een geolied team, waar de professionaliteit vanaf spat. Er zijn duidelijke afspraken, veel ruimte voor ontwikkeling, kennisdeling en eigen initiatief, in combinatie met een grote verantwoordelijkheid. Leraren helpen elkaar continue en tijdens ons bezoek checken ze zelfs bij elkaar of het goed gaat of iemand ondersteuning nodig heeft. Alle extra middelen die de school krijgt, worden alleen ingezet voor meer goede leraren, waardoor ze een fijne ruime bezetting hebben.

Verbetercultuur

In de school spelen ‘teacher leaders’ (expertleraren) een belangrijke rol. Zij zijn een rolmodel, een voorbeeld voor goed onderwijs en dragen tegelijkertijd bij aan de verbetercultuur. Ze kiezen samen prioriteiten, geven trainingen, leiden verbetertrajecten, coachen collega’s, helpen nieuwe leraren en ondersteunen leraren van andere scholen. Deze expertleraren werken nauw samen met onderzoekers van EEF, zodat ze altijd op de hoogte zijn van de meest recente inzichten uit onderzoek over wat wel en niet kansrijk is. Op basis van die inzichten stopten leraren bijvoorbeeld met dagelijks toetsen nakijken (het scheelde 7 uur per week per leraar) en zijn alle vergaderingen over processen en organisatie vervangen door inhoudelijke R&D–bijeenkomsten. Ook vormen de expertleraren leesgroepen, waarin subgroepjes van leraren zich verdiepen in specifieke thema’s (zoals natuurleren, met een fraai stadsoerwoud als resultaat). Het managementteam (de schoolleider en expertleraren samen) bepalen de focus (slechts een enkele verandering tegelijk), het tempo (neem drie jaar voor een vernieuwing) en de borging (herhaal, zorg voor routines, ondersteuning nieuwe leraren). Na tien jaar EEF hebben de EEF-collega’s geleerd wat wel en niet werkt. Heel open deelden ze hun belangrijkste lessen:

• Zet de kwaliteit van de ‘evidence’ altijd voorop, wees hierin onafhankelijk en compromisloos. Gebruik alleen hoogwaardig bewijs, voorkom adviezen die gebaseerd zijn op te dun of zwak bewijs. Organiseer deze kwaliteit met wetenschappelijke instrumenten (peer review, meta-analyses, preregistratie van methoden en hypothesen, etc.). Wees ook hierin onafhankelijk en compromisloos.

• Neem de tijd om zaken op te bouwen, ‘haast je langzaam’, zet kwaliteit boven kwantiteit. Bouw rustig aan research-schools, netwerken en partnerschappen.

• Werk samen met leraren en schoolleiders, zet de ontwikkelvraag van school centraal, stimuleer dat schoolleiders en leraren van elkaar leren, wees als onderzoekers hierin vooral ondersteunend.

• Zoek partners, zoals ResearchEd, ‘wat werkt’-initiatieven en buitenlandse partners die vergelijkbare dingen doen. Werk samen aan grotere beweging en laat zien dat research based onderwijs leidt tot successen.

Integrale aanpak

De tweede dag brachten we grotendeels door op Sandringhamschool, een middelbare school die ook een EEF-research school is. Hier konden we zien en horen hoe het samenspel tussen (expert)leraren, de scholen in de buurt en de collega’s van de Education Endowment Foundation in de praktijk werkte. Bij aankomst maakte de school direct diepe indruk, in kwaliteit en professionaliteit en faciliteiten, het ontroerde ons zelfs. Leerlingen leidden ons rond, vol trots, het was duidelijk iets dat ze vaker doen (er komen veel leraren en schoolleiders kijken). Onze leerlinggids reist iedere dag 1,5 uur naar school, wat ze graag overheeft voor zo’n goede school. Van een leerling met achterstanden op een matige school is ze in enkele jaren opgebloeid en toegelaten op een Amerikaanse universiteit. Ze is het levende bewijs van wat leerlingen kunnen hebben aan een goede school. Ook hier viel de rust, de focus tijdens de lessen, het werkplezier en de professionaliteit van de leraren op.

De Sandringhamschool staat bekend als een van de beste scholen van Engeland en daar zijn ze duidelijk trots op. De trots was ook zichtbaar toen een van de expertleraren (teacher leaders) vertelde hoe de school digitalisering ter hand had genomen. De eerste stap was duidelijk krijgen wat wetenschap en ervaringen in andere landen voor inzichten opgeleverd hadden. Van de onderzoekers van EEF leerde hij dat digitalisering bijvoorbeeld heel effectief is voor het adaptief aanbieden van de lesstof en toetsen, maar niet als simpele vervanging van het lesboek. Met enkele collega’s maakte hij, op basis van deze inzichten, een plan om digitalisering in de Sandringhamschool in te voeren. Dit plan probeerden ze vervolgens op kleine schaal uit, met intensieve monitoring om te leren wat er wel en niet goed werkte. Vervolgens werden de succesvolle onderdelen schoolbreed ingezet, vergezeld van een professionaliseringstraject van leraren. Collega’s werden intensief begeleid door de expertleraren, die in hun klassen kwamen kijken en ook begeleiding in de eigen klas kregen. Inmiddels waren ze als lerarenteam zo goed toegerust, dat er ruimte en tijd ontstond om andere scholen te helpen in hun digitalisering. Scholen in de buurt werd hulp en professionaliseringstrajecten aangeboden, door de expertleraren van de Sandringhamschool. Ze kregen hulp op de eigen school en in de eigen klas, maar leraren van andere scholen kwamen ook vaak kijken op de Sandringhamschool. Dit verklaarde de open deuren bij de klaslokalen en de routine waarmee leraren en andere gasten werden ontvangen, om het vak te leren of op een andere manier inspiratie op te doen.

Het bezoek aan de Sandringhamschool leerde ons vooral hoe belangrijk het is dat er een integrale aanpak is om tot ‘research based’ schoolverbetering te komen. De expert-leraren worden er ondersteund met onderzoek, hebben een leidende rol in de professionalisering van de eigen school, worden nog grotere experts en gaan vanuit die rol leraren op andere scholen helpen. Zo ontstaat er een systeem van binnenschools leren, bovenschools leren en leren in het stelsel.

Meer weten? Vraag het Tijana Prokic-Breuer, Ilja Cornelisz en Inge de Wolf (verslag)

Dit stuk is eerder gepubliceerd op de site van Education Lab.

Verder lezen

1 Aangenaam: Mr. Toolkit