Onderzoek

Wie je bent als leraar

De leerkrachtidentiteit is datgene wat een leraar uniek maakt. Het is datgene waar je voor staat en wat je nastreeft in de dagelijkse lespraktijk. Deze identiteit stuurt je gevoelens, gedachten en handelingen.

Als je studenten individueel begeleidt in het omgaan met beroepsspanningen, zo is het idee, ontwikkelen ze ook een sterke leerkrachtidentiteit. Bij die spanningen gaat het om een conflict tussen wat een leraar wil vanuit diens waarden en opvattingen, en wat de praktijk, opleiding en maatschappij van hem verwachten.

Onderzoekers gaan ervan uit dat beide zaken samenhangen – al kibbelen ze er nog over of omgaan met identiteitsspanningen de beroepsidentiteit juist versterkt of verzwakt. Lerarenopleider Fadie Hanna wilde weten hoe het bij studenten echt werkt.

Afzonderlijke aandacht

Eerst ontwikkelde Hanna meetinstrumenten voor leerkrachtidentiteit (TIMS) en voor beroepsspanningen (PITS). Vervolgens volgde hij ruim tweehonderd pabostudenten gedurende achttien maanden. Ze vulden op drie momenten, ieder half jaar, beide meetinstrumenten in. Bij TIMS gaat het om zaken als de motivatie voor het beroep, het zelfbeeld als leraar, de self-efficacy (zie ook pagina 42, red.) in lesgeven en de taakperceptie. PITS meet negen spanningen, zoals: ‘Laten zien dat je om leerlingen geeft versus het gevoel hebben dat je streng moet optreden’ en ‘Opleiding willen verlaten versus leraar willen worden’.

Bij vijf van de negen identiteitsspanningen bleek: hoe meer spanning, hoe zwakker de leerkrachtidentiteit. Maar dat is het algemene plaatje. Toen Hanna keek naar de ontwikkeling van individuele studenten, vond hij geen verbanden: het leren omgaan met meer spanningen leidt niet per se tot veranderingen in de leerkrachtidentiteit en vice versa.

Lerarenopleiders kunnen er dus niet van uitgaan dat als je aan het een werkt, het ander vanzelf wel in orde komt. Beide verdienen afzonderlijke en gerichte ondersteuning.

Fadie Hanna, Teacher Identity and Professional Identity Tensions Among Primary Student Teachers: A Focus on Theory, Measurement, and Longitudinal Associations. Proefschrift Universiteit van Amsterdam, 2020.
 

Dit artikel verscheen in Didactief, december 2020.​