We scoren bovengemiddeld…
Het TIMSS-gemiddelde (gebaseerd op het internationale gemiddelde van de eerste editie) is 500, Nederlandse leerlingen zitten voor rekenen op 530 en voor natuuronderwijs op 517. 16 Landen zijn beter in rekenen dan wij en 23 landen beter in natuuronderwijs. Singapore is wederom kampioen met 618 voor rekenen en 590 voor natuuronderwijs.
... maar we doen het slechter dan vier jaar geleden…
TIMSS-2011 was hoopvol: we lijken op te krabbelen uit het dal, schreven we destijds (Didactief, december 2012). Maar 2011 blijkt de uitzondering op de regel: vijf rapporten op rij tonen toch echt een dalende trend. En nee, dat komt niet omdat er steeds meer landen mee doen, het geldt absoluut. In 2011 was onze score 540 voor rekenen en 531 voor natuuronderwijs.… net als Finland en Duitsland
Nederland behoort tot een select groepje landen dat het slechter doet dan in 2011. Bij rekenen zijn dat er 5, waaronder Finland en Duitsland. 21 landen doen het juist beter. Bij natuuronderwijs gingen 17 landen erop vooruit en 8 net als Nederland achteruit, waaronder Finland. Sinds 1995 is er een dalende trend
In 1995 waren bij rekenen drie landen beter dan wij, nu zijn dat er zestien; bij natuuronderwijs is het nog slechter: eerst waren maar 2 landen beter, nu 23. In 2011 waren voor beide onderdelen nog maar 7 landen beter. Gekeken naar de 12 landen die aan alle edities deelnamen zijn we voor rekenen gezakt van nummer 3 (1995) naar nummer 7 (2015). weinig zwakke, maar ook weinig excellente leerlingen
Vrijwel alle Nederlandse leerlingen voldoen aan het basisniveau (97-99%), maar uitblinkers zijn er nauwelijks: slechts 4% haalt het geavanceerde niveau voor rekenen. Dat percentage ligt in andere landen hoger, bijvoorbeeld 17% in Engeland. Bij natuuronderwijs is dat 3% in Nederland en bijvoorbeeld 8% in Duitsland. In ons land daalt bovendien het aantal leerlingen dat het hoge niveau haalt: van 50% (1995) naar 37% (2015). de sekseverschillen slinken, omdat jongens slechter presteren
In elke TIMSS-editie doen Nederlandse jongens het iets beter dan meisjes. Zo ook nu weer, al slinken de verschillen. Niet omdat de meisjes beter, maar de jongens slechter zijn gaan presteren. In veel landen zijn geen sekseverschillen of doen meisjes het beter; in Saoedi-Arabië doen de meisjes het zelfs veel beter.
thuistaal beïnvloedt de prestaties
Leerlingen die thuis geen Nederlands praten doen het slechter dan leerlingen met Nederlands als moedertaal. Bij rekenen scheelt dat gemiddeld 19 punten en bij natuuronderwijs gemiddeld 28 punten.Leerkrachten ervaren veel werkdruk
Op dit voor het eerst gemeten item springen Nederlandse leerkrachten er internationaal uit. Maar liefst 60% ervaart een hoge werkdruk, ze doen te veel administratieve taken en komen te weinig toe aan differentiatie. 27% ervaart weinig werkdruk, het internationale gemiddelde is 41%. In Frankrijk en vooral Engeland is het trouwens nog erger: 15% van de Franse leerkrachten ervaart een zeer hoge werkdruk en bij hun Engelse collega’s is dat zelfs 19%.Leerkrachten voelen zich onbekwaam in natuuronderwijs
Nederlandse leerkrachten volgden in 2014 en 2015 minder scholing dan hun buitenlandse collega’s. Vooral voor natuuronderwijs ligt dit ver onder het internationale gemiddelde. Best raar, want een aanzienlijk deel van de leerkrachten zegt ook zich onzeker en onbekwaam te voelen. Ze vinden het bijvoorbeeld lastig om proefjes en experimenten te doen en gaan dit ook uit de weg. Slechts 3% van de leerlingen krijgt daar minstens de helft van de lessen mee te maken. Internationaal is dat percentage 27%.het zelfvertrouwen van leerlingen groeit
Nederlandse leerlingen tonen ten opzichte van 2011 meer zelfvertrouwen in hun kunnen. Dat geldt vooral voor de jongens. Positief? Nou nee, want hun prestaties worden slechter. Eerder een kwestie van zelfoverschatting dus. Kennelijk biedt het onderwijs hen te weinig inzicht in wat ze wel en niet goed kunnen.
De toets sluit aan op het onderwijs
Experts vinden dat de toetsitems aardig aansluiten op het beoogde curriculum, al is hun oordeel hierover strenger dan in 2011: van 86 naar 79% (rekenen) en van 77 naar 70% (natuuronderwijs). Logisch dus dat leerlingen ook slechter presteren? Nee, helaas, juist op de onderdelen die leerlingen lastig vinden, sluit de toets volgens experts goed aan. Heel opvallend: in landen waar leerlingen het beste presteren in natuuronderwijs, zijn experts het meest kritisch over hoe goed de toets past. Ofwel: leerlingen leren ondanks het gegeven onderwijs?
* Nederlandse schoolleiders zijn positiever dan vier jaar geleden over het instroomniveau van leerlingen in groep 3, zowel wat beginnende geletterdheid als gecijferdheid betreft. De verschillen tussen leerlingen in instroomniveau lijken in ons land kleiner dan in veel andere landen.
* Nederlandse leerlingen doen het bij rekenen het beste op gegevensweergave en het slechtst op geometrische vormen en meten.
* Nederlandse leerlingen doen het bij natuuronderwijs het beste op biologie en het slechtst op natuur- en scheikunde.
* Nederlandse leerlingen zijn goed in redeneren, maar minder goed in weten en toepassen. Dat geldt zowel voor rekenen als voor natuuronderwijs.
* Nederlandse leerkrachten geven meer huiswerk dan vier jaar geleden voor rekenen, voor natuuronderwijs is dat juist minder geworden.
Bekijk hier de infographic van TIMSS met de belangrijkste resultaten schematisch op een rij. Of kijk op de website van TIMSS voor een uitgebreider overzicht.
M.R.M. Meelissen & R.A. Punter (2016). Twintig jaar TIMSS. Ontwikkelingen in leerlingprestaties in de exacte vakken in het basisonderwijs 1995-2015. Enschede: Universiteit Twente.
Snapshotstudie
TIMSS (Trends in International Mathematics and Science Study) biedt sinds 1995 eens in de vier jaar een snapshot van de prestaties van leerlingen uit groep 6 in rekenen en natuuronderwijs (biologie, natuur- en scheikunde en fysische aardrijkskunde). TIMSS-2015 is de vijfde editie, met een peiling in 49 landen en 7 provincies of staten. In Nederland maakten 4634 leerlingen uit 232 klassen van 131 basisscholen de toetsen. Een internationale expertgroep ontwikkelt samen met de deelnemende landen de toetsitems, de onderzoekers vertalen dit vervolgens voor hun eigen land. Martina Meelissen en Annemiek Punter van Universiteit Twente hebben het Nederlandse onderzoek uitgevoerd, gefinancierd door NRO.
Dit artikel is een bewerking van het artikel in het decembernummer van Didactief.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
