Nieuwkomers van 12 tot 18 jaar volgen eerst zo’n twee jaar onderwijs in een internationale schakelklas (ISK). Bij een intake verzamelt de school gegevens over de voorgeschiedenis van de leerling en neemt ze vaak tests af om de Nederlandse taalvaardigheid en de rekenvaardigheid in kaart te brengen. Op basis daarvan volgt een inschatting van een passende leerroute. Er is daarbij vooralsnog weinig aandacht voor het leerpotentieel en de gevoeligheid voor instructie van deze leerlingen. Formatieve evaluatie kan helpen om zicht te krijgen op hoeveel of hoe gemakkelijk een leerling de tweede taal leert. Je kijkt dan niet naar wat een leerling al kan, maar naar hoe hij profiteert van instructie en wat hij nodig heeft. Zo krijg je een indicatie van welk niveau een leerling aankan.
In een praktijkgericht onderzoek hebben veertien ISK-docenten van vijf ISK’s gedurende zes weken leerlingen systematisch geobserveerd. Elke docent noteerde op observatieformulieren een aantal keer per week tijdens de lessen hoeveel (extra) instructie nodig was, welk leergedrag de leerling liet zien en welke hulp hij nodig had om een stapje verder te komen.
De docenten vonden de formulieren gemakkelijk te hanteren en bruikbaar voor de verlengde intake en om hun lessen te verbeteren. De formulieren hielpen hen om de gevoeligheid voor instructie van de leerlingen bewust, doelgericht en systematisch in de gaten te houden. Wel kostte het invullen veel tijd en dat wekelijks doen is ook niet nodig – zo snel verandert gedrag niet; aan het begin, halverwege en aan het einde van de ISK is voldoende. De informatie uit de observaties gaf de docenten houvast in de les, bij leerlingbesprekingen met het team en bij de overdracht naar een andere klas of school. Daarnaast blijven summatieve toetsen nodig gedurende het ISK-traject, vonden de docenten.
Binnen het project werden de meeste leerlingen in de hoogste leerroute geplaatst. Of en in hoeverre de verlengde intake hieraan heeft bijgedragen, is voer voor vervolgonderzoek. Dit project laat alvast zien dat observaties tijdens een intakeperiode nuttig zijn om het leerpotentieel van nieuwkomers beter in te schatten.
Lies Alons e.a., Passend onderwijs voor nieuwkomers in het voortgezet onderwijs. NRO praktijkgericht onderwijsonderzoek (projectnummer 405-16-507), 2016-2017.
Dit artikel verscheen in de rubriek po/vo onderzoek kort in Didactief, september 2018.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
