Jarenlang worstelde Wim Claasen (66) met de vraag wat een leraar tot een kanjer maakt. De – inmiddels gepensioneerde – projectleider aan de master Special Educational Needs van Fontys schreef er uiteindelijk een proefschrift over. ‘Iedereen vindt dezelfde leraren goed, maar het is lastig te verwoorden waar ’m dat precies in zit. Dat heb ik geprobeerd te achterhalen.’ Acht leraren volgde hij intensief. Hij maakte video-opnamen tijdens hun lessen, praatte daar met hen over en interviewde ze over hun leven. ‘Veel goede leraren zijn zich niet bewust van wat ze doen, maar handelen automatisch effectief. Daarbij spelen levenservaringen een rol. Zo zal iemand die ooit door een docent publiekelijk geschoffeerd is, zoiets zelf nooit doen.’
Aandachtige betrokkenheid bleek een van de geheimen van een goede leraar. ‘Onderweg naar school laat hij zijn leerlingen al de revue passeren, hij begroet ze expliciet en houdt ze in de gaten, zodat hij snel kan reageren op bijvoorbeeld onrust. Hij voelt aan of hij iets moet benoemen, bijvoorbeeld een ernstig zieke moeder. Daardoor voelen leerlingen zich gezien.’
Macht kunnen hanteren is ook essentieel: ‘Een goede leraar biedt structuur, maar geeft kinderen ook verantwoordelijkheid als ze die aankunnen. Hij slaat de juiste toon aan en weet zijn emoties in bedwang te houden. Toegeven dat je als leraar macht hebt is een taboe, maar het maakt je wel alerter op machtsmísbruik.’ Spel en humor bleken belangrijker dan Claasen had gedacht. ‘Dat komt niet voor op competentielijsten, maar een goede leraar heeft lol in zijn werk en laat dat blijken. Hij relativeert en gaat speels met situaties om. Veel goede leraren doen aan theatersport. Daardoor leren ze zich in te leven en te improviseren. Daar heb je veel aan in de klas, dus wat mij betreft wordt theater een vak op lerarenopleidingen.’
Wim Claasen, Pedagogisch handelen van leraren. Een theoretische en empirische verkenning op basis van een alledaagse deugdenbenadering. Proefschrift Universiteit voor Humanistiek, 2013.
Dit artikel verscheen in Didactief, juni 2013.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
