In een debat van zeven uur klonken kritische geluiden over de beslissing om de basisscholen op 11 mei (deels) te openen. Zo stelt Farid Azarkan (DENK) dat leraren zich ‘proefkonijnen’ voelen en denken dat ‘ze iets gevaarlijks gaan doen’. Harm Beertema (PVV) snijdt de zorgwekkende bevindingen van het gerenommeerde Robert Koch Institut in Duitsland aan: kinderen zouden drager én verspreider van het coronavirus zijn. Het Duitse RIVM voorziet problemen wanneer de deuren van de Nederlandse basisscholen open gaan.
Vandaag concludeerde een groep Duitse onderzoekers onder leiding van topviroloog Christian Drosten in een nieuwe studie dat kinderen kunnen wel eens net zo besmettelijk zijn als oudere leeftijdsgroepen en het coronavirus dus even makkelijk verspreiden. Drosten is een belangrijke adviseur van de Duitse regering. Zijn bevindingen bevestigen wat het Duitse Robert Koch Institut (RKI) al langer zegt: dat ziet in kinderen belangrijke ‘vermenigvuldigers’ van het virus. Adjunct-directeur Lars Schaade is daarom sceptisch over het Nederlandse beleid en ging daar op vrijdag 24 april zelfs expliciet op in. Recent onderzoek in Nederland had laten zien dat aan kinderen als verspreiders ‘geen grote rol’ kan worden toegekend, maar zei hij: ‘Er zijn ook andere onderzoeken die een andere richting op wijzen’.
Uit een analyse van de contactonderzoeken die worden uitgevoerd als iemand besmet is in Duitsland, blijkt dat zeven procent van de kinderen in deze contactonderzoeken eveneens besmet is (geweest) met het virus - ongeveer net zoveel als volwassenen. De kinderen hebben nauwelijks symptomen als hoesten of koorts, maar ze dragen het virus wel met zich mee. Schaade vergelijkt het corona-virus wat dat betreft met de griep, die ook vaak door kinderen wordt overgedragen. Hoewel hij bevestigt dat er geen ‘eenduidige gegevens’ zijn, is het volgens hem veiliger ervan uit te gaan dat kinderen wel voor overdracht kunnen zorgen.
Het RKI adviseert dat juist de jongere leerlingen van de basisschool thuis blijven. Ook blijven de meeste Kindergärten – voor kinderen tot en met zes jaar - tot 1 augustus dicht, behalve voor alleenstaande ouders en ouders uit vitale beroepen. Jonge kinderen zouden zich niet aan de hygiëne-maatregelen kunnen houden, zoals afstand houden en handen wassen. In Duitsland mogen de deelstaten overigens zelf beslissen hoe ze onderwijs geven, maar tot nu toe zijn deze aanbevelingen overal overgenomen.
Minister Slob reageert laconiek. ‘Ik ga hier niet allerlei instituten in het buitenland recenseren,’ is zijn repliek aan de Tweede Kamer. Als hij wat later in het debat geconfronteerd wordt met meer vragen en twijfels, reageert hij zelfs ongepast cynisch: ‘Er zijn zoveel deskundigen nu.’ Hij legt uit dat het RIVM naar onderzoeken wereldwijd heeft gekeken. Vooral de resultaten van Scandinavië zijn voor Nederland interessant, aldus Slob. Daar zijn ze al een stapje verder: de scholen in Zweden zijn helemaal open, en in Denemarken deels, zij het onder strenge voorwaarden: veel afstand en veel handen wassen. Uit berichtgeving in de New York Times lijkt het erop dat het op gang houden van de economie in Denemarken een belangrijke factor is geweest. Hoogleraar economie Carl-Johan Dalsgaard is een van de vier experts die economisch advies geven aan Deense beleidsmakers. ‘Je bent nu eenmaal dramatisch minder efficiënt als je je kinderen thuis les moet geven en ze elke dag moet opvangen.’ Veel Deense ouders hebben zich aanvankelijk in facebook-groepen verenigd tegen de open scholen. Nederland blijft deze en andere landen op de voet volgen, belooft Slob.
Peter Kwint (SP) vergelijkt niet zozeer met het buitenland maar herinnert Slob aan de stellige belofte ( van 24 maart, red.) dat hij zou wachten met een besluit over de scholen tot het Nederlandse onderzoek naar overdraagbaarheid bij kinderen is afgerond. Dit onderzoek heeft vertraging ondervonden en is nog niet klaar. ‘Dit onderzoek had meer voeten in aarde,’ is de verdediging van Slob. ‘Je zit met elkaar in een hectische situatie.’ Maar de voorlopige resultaten zijn wel meegenomen in het besluit, legt hij uit. Daarnaast heeft het RIVM gekeken naar andere bevindingen, zoals gegevens van huisartsenpraktijken (Nivel Peilstations, red). In dat onderzoek testte geen enkele persoon onder de twintig jaar positief. Ook is er de PIENTER Coronastudie, waar onderzoekers vingerprikken afnamen bij grote aantallen mensen en de antistoffen in het bloed maten. Bij kinderen bleken deze minimaal aanwezig. ‘Het RIVM vindt het verantwoord om op 11 mei open te gaan,’ concludeert Slob. De deskundigen waren het alleen met elkaar oneens over de vraag: kunnen basisscholen voor de helft open, of helemaal? Het getuigt van wijsheid dat er voor de eerste optie is gekozen, vindt hij.
Open gaan is één ding, hoe verder is iets anders. Kwint maakt zich zorgen over de testcapaciteit voor leraren en personeel in de kinderopvang. Het is een punt dat internationaal ook speelt. In Engeland schreven zorgwerknemers (van de NHS) een open brief aan de minister van volksgezondheid met het dringende verzoek eerst te zorgen voor genoeg beschermende materialen voor leraren en voor voldoende testcapaciteit. Leraren delen hun werkruimte en hun materialen nu eenmaal met veel mensen uit veel verschillende huishoudens, elke dag weer, schrijven zij. Testing, tracing en quarantainemogelijkheden voor leraren die een huishouden delen met kwetsbare gezinsleden moeten in orde zijn voor de scholen open kunnen.
Over beschermende materialen gaat het in de Tweede Kamer ook. Slob realiseert zich dat het een belangrijk punt is, maar kan er geen duidelijkheid over geven. Ook over testen blijft veel onduidelijkheid. ‘Hoe is het mogelijk,’ vraagt Kwint, ‘dat gisteren pontificaal op de website van NOS stond dat de Taskforce Diagnostiek niet kan garanderen dat er voldoende tests beschikbaar zijn?’ Slob heeft hierover geen aanwijzingen gekregen, zegt hij. Hij spreekt over de ‘toezegging’ van voldoende testen. Het maakt geen sterke indruk.
Lammert van Raan (PvdD) vraagt of er een alternatief scenario klaarligt als basisscholen op 11 mei onverhoopt toch niet open kunnen, bijvoorbeeld vanwege nieuwe onderzoeksresultaten of het gebrek aan tests. Niet denkbeeldig, immers in Japan moesten scholen opnieuw dicht toen het virus onverwacht weer toesloeg half april. Slob wil niet inhoudelijk ingaan op alternatieve scenario’s. ‘Laten we niet te veel speculeren, dan krijg je onrust.’
Overigens heeft de Engelse Jaap van Dissel, chief medical officer Chris Witty, serieuzer gereageerd op dit soort vragen. Hij heeft al gezegd dat het realistisch is rekening te houden met een stijging van het aantal besmettingen als scholen weer open gaan https://www.tes.com/news/open-schools-would-increase-infection-how-much. Hij stelde op 27 april dat, hoewel er nog veel onduidelijk is over de bijdrage die kinderen leveren aan de verspreiding van het virus, de r-factor (hoeveel mensen één besmet persoon zelf weer besmet) zeker omhoog gaat als de scholen openen.
Met extra besmettingen houdt ook Michel Rog (CDA) rekening. Hij betwijfelt of het voor scholen duidelijk is hoe te handelen bij een zieke leerling. In de huidige protocollen wordt gesproken van actie bij ‘meerdere’ besmettingen, terwijl dit in zijn ogen al nodig is bij ‘een’ besmetting. Daarnaast wil Rog de rol van de GGD preciezer in beeld. Staat de dienst klaar om op scholen een bron – en contactonderzoek te verzorgen? En kunnen klassen naar huis gestuurd worden, of wordt de hele school gesloten? Indien nodig meldt de GGD zich bij de school om advies te geven over preventie en het informeren van ouders en leerlingen, zegt Slob. Hij spreekt van allerlei richtlijnen, maar geeft ook toe dat die misschien niet bij iedereen bekend zijn. Hij belooft hierover in gesprek te gaan met de GGD. Aan het einde van het debat dient Rog een motie in waarin hij verzocht wordt vóór 11 mei samen met onderwijs- en zorgprofessionals een protocol op te stellen waarin staat hoe te handelen bij een COVID-19 besmetting op school.
Het meest controversiële punt in het debat blijkt uiteindelijk niet de gezondheid van de leraren maar de examens in het vso. Slob wil er per se aan vast houden, de Kamer bij monde van Michel Rog e.a. vindt het gekkenwerk. Hoezo zouden deze leerlingen nog wel moeten knallen eind mei, terwijl de centraal schriftelijke examens in het reguliere voortgezet onderwijs zijn geschrapt? D66 en CDA willen volgende week woensdag een motie in stemming brengen om de diploma’s te baseren op behaalde schoolresultaten en dus de vso-examens te schrappen. Slob zal daarvoor nog in een brief reageren.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
