Een menigte die leuzen scandeert, tegendemonstranten met flyers en complottheorieën, het gevoel van saamhorigheid – als je maatschappelijke betrokkenheid bij je leerlingen wilt stimuleren, is zo’n protest zo gek nog niet, dachten Verhoef en van Meeteren. Van Meeteren: ‘Je gaat samen op stap, er lopen mensen met spandoeken en bordjes en je zingt liederen, net als in de jaren ’70 eigenlijk. De sfeer was heel gemoedelijk. Leerlingen gingen in gesprek met de demonstranten en tegendemonstranten om achter hun motieven te komen, dat was zó mooi om te zien.’ En ook leraren werd het hemd van het lijf gevraagd. Van Meeteren: ‘Ik kreeg vragen als: wat zijn je rechten als demonstrant? Mag de politie je zomaar oppakken? Dat waterkanon, doet dat dan píjn?’ Ook naderhand wilden leerlingen verder praten over de fossiele subsidies, omdat tijdens de demonstratie bleek dat die veel groter zijn dan zij dachten.
Verhoef en van Meeteren vinden het belangrijk dat hun leerlingen leren over het demonstratierecht en hoe je dat kan inzetten voor een bepaald doel. Volgens Verhoef gingen ze naar de onderwijsstaking voor het klimaat, een demonstratie op het Malieveld specifiek voor leraren en leerlingen. Daar waren onder andere hoogleraren die lezingen hielden en een zesdeklasser die bezig was met duurzaamheid en klimaatverandering. Omdat tegelijkertijd die supportdemonstratie en de blokkade van de A12 plaatsvonden, hebben ze zich toen als groep eigenlijk vrij spontaan bij die supportdemonstratie aangesloten. Helemaal uit de lucht vallen kwam het idee niet. Van Meeteren: ‘We gingen daar heen omdat we lid zijn van het zogenoemde Eco-Team van het Maerlant. Dat is een groep leerlingen en leraren die zich inzet voor verduurzaming van de school. Leerlingen konden zich van tevoren aanmelden om te staken voor het klimaat en naar die activiteit te gaan. Hun ouders hadden daar van tevoren natuurlijk toestemming voor gegeven.’
Er waren leerlingen bij die het aanvankelijk meer zagen als een dagje uit, zegt Van Meeteren. ‘Maar,’ vult ze aan, ‘het grappige was dat juist die leerlingen meer vragen stelden dan de rest. Dus die waren duidelijk heel nieuwsgierig geworden doordat ze er wel bij waren.’
Verhoef en Van Meeteren maken zich zorgen over de klimaatverandering. ‘Er gebeurt eigenlijk veel te weinig om het tegen te gaan,’ aldus Verhoef. Hij hoopt dat de regering werk zal maken van het afschaffen van fossiele subsidies, zoals de Tweede Kamer ook aan haar vraagt in de motie van 10 oktober 2023. Van Meeteren vult aan: ‘We willen laten zien voor hoeveel mensen het klimaat een zorg is. En dat de tijd om te handelen niet over twintig jaar is maar nú, dat er nú maatregelen moeten worden genomen zodat we onze klimaatdoelen halen.’
Hoewel ze zelf wel vaker demonstreren, hebben ze nooit op de A12 gestaan of gedemonstreerd onder werktijd. De wet overtreden is voor Verhoef een brug te ver, ook gezien de verklaring omtrent gedrag die je nodig hebt om les te geven. En, vult hij aan: ‘Ik voel er niet zoveel voor om door de politie afgevoerd te worden met een waterkanon in mijn bakkes.’ Voor Van Meeteren is vooral de tijdsinvestering een belemmerende factor: op de A12 zitten, afgevoerd worden, de trainingen door Extinction Rebellion, het telt allemaal wel op. Er moet immers ook lesgegeven worden.
Het klimaat is een belangrijk thema op het Maerlant-Lyceum: het is een zogenoemde ‘Eco-School’. Leerlingen onderwijzen over klimaat en duurzaamheid zit in het profiel. Het Eco-Team doet bijvoorbeeld meer dan alleen demonstreren: het zorgt voor een groene leeromgeving, zette eerder een afvalscheidingssysteem op, organiseerde een kledingruil en experimenteerde met een vegetarische lunch in de kantine (‘pimp een broodje’): stuk voor stuk succesvolle acties. Minder geslaagd is tot dusver de maandelijkse warmetruiendag. Van Meeteren: ‘Je merkt dat het bij collega’s een beetje moet groeien. Leerlingen zijn daar flexibeler in.’
Hoewel verduurzaming op de school een kernwaarde is, zorgt het onderwerp soms ook voor discussie, ziet Van Meeteren: ‘Je hebt collega’s die naar de demonstraties gaan, en collega’s die liever zien dat het klimaatprobleem op een andere manier wordt opgelost. Het is goed dat je daar discussie over hebt onderling, en dat je als school ruimte geeft aan meningsverschillen. Leerlingen mogen zien dat docenten ook van mening kunnen verschillen.’ Verhoef vult aan: ‘En dat je daar op een normale manier met elkaar over kunt praten.’
Biedt de burgerlijke ongehoorzaamheid op de A12 leerlingen nog inspiratie voor opstandig gedrag in de klas? En willen Verhoef en Van Meeteren hun leerlingen omtoveren tot jonge activisten? Van Meeteren: ‘Nee, hoewel, ik hoop dat eigenlijk altijd, maar dat doen ze nooit. Ik geef les over revoluties en opstanden, en ik hoop dat ze op een gegeven moment zelf… maar nooit! Ze nemen het mee, maar het internaliseren en er vervolgens zelf wat mee doen, daar gaat tijd overheen, denk ik.’ Verhoef: ‘In deze levensfase is actief verzet misschien nog een beetje spannend. Maar je hoopt natuurlijk wel dat ze dit meenemen als ervaring. Je merkt wel dat leerlingen in hogere jaren er meer bij stilstaan.’
Van Meeteren: ‘Vanaf de vierde klas krijgen leerlingen maatschappijleer en merk je dat ze veel meer een eigen mening ontwikkelen. In eerste instantie denken ze allemaal dat ze hetzelfde vinden als hun ouders, maar gedurende het jaar komen ze erachter dat ze een eigen kijk hebben. En dat die misschien verschilt met wat ze thuis te horen krijgen of wat wij vinden, en dat dit oké is. Dat proces, dat ontwikkelen van je eigen mening, dat hoort veel meer thuis op school dan dat je dit vertaalt naar activisme.’
Van links naar rechts en van achteren naar voren: Louise van Meeteren, Frenck van Orsouw, Teun Dekker, Paul Scheltus, Tim Verhoef en Sanne Bovenlander.
Ook met je team op de foto?
Mail naar [email protected].
Deze aflevering van Team in Beeld verscheen in Didactief, november 2023.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
