Vijftien jaar heeft ze Nederlands gedoceerd op de pabo van de Hogeschool Arnhem en Nijmegen. Jaren waarin Mieke Smits haar vak steeds verder zag afkalven.
Je proefschrift is mede uit bezorgdheid daarover ontstaan?
‘Ja. Ik heb dit proefschrift geschreven om op pabo’s helder te krijgen dat er veel te weinig aan taal gedaan wordt. Uit eigen ervaring wist ik dat wel, maar ik wilde dat wetenschappelijk onderbouwen.’
Je zoomt in je proefschrift in op het onderdeel schrijven. Wat leren pabostudenten precies?
‘Vroeger ging het om de eigen schrijfvaardigheid van de student en om het aanleren van schrijfdidactiek, dus kennis over hoe je leerlingen leert een tekst te schrijven. Dat komt nu vrijwel niet meer aan bod. Er wordt nu een nieuw, sociaal-constructivistisch paradigma beleden: leren door te schrijven. Al schrijvend – in logboeken, stageverslagen en dergelijke – laten studenten zien wat ze geleerd hebben en reflecteren ze over hun toekomstig beroep. Voorwaarde is een goed en volledig ontwikkelde schrijfvaardigheid. Er wordt stilzwijgend vanuit gegaan dat pabo-studenten die vaardigheid beheersen, maar dat is niet zo. Uit mijn onderzoek blijkt dat in het curriculum weinig aandacht is voor deze nieuwe functie van schrijven als leerinstrument en dat opleiders hierover nauwelijks praktijkkennis bezitten.’
Wat is jouw voorstel?
‘Weer meer aandacht voor de vakinhoud. Vanuit landelijk beleid wordt de ontwikkeling van de afzonderlijke vakken op pabo’s tegengehouden. Het heet dan dat vakinhoud exemplarisch geleerd kan worden. Maar taal kun je niet exemplarisch leren. Als een student weet wat een bijvoeglijk naamwoord is, weet hij nog niet hoe hij een tekst moet opbouwen. Beleidsmakers oordelen over iets waar ze te weinig verstand van hebben. Door hun retoriek zijn vakinhouden jarenlang stil blijven staan. Er is wel een redelijke consensus over wat leren is, maar met vakinhoud springt het alle kanten op. Zoveel docenten, zoveel vakinhouden vrees ik. We moeten toe naar een curriculum dat is gebaseerd op goed doordachte en gedeelde basiskennis.’
Danken we daaraan de gebrekkige taalprestaties van leerlingen en studenten?
‘Die context van onduidelijkheid resulteert inderdaad in gebrekkige leerling- en studentvaardigheden. We sturen aankomende leraren met een kluitje in het riet. Er komt op de pabo wel weer aandacht voor rekenen en taal, maar het blijft nog geïsoleerd. Met een stoomcursus spellen ben je er natuurlijk niet.’
Geloof je zelf in schrijven als leerinstrument?
‘Jazeker, als je maar zorgt voor een doordachte didactiek en je schrijven combineert met lezen, praten/discussie en samenwerkend leren. Bij SLO heb ik meegewerkt aan de ontwikkeling van een geïntegreerde didactiek voor het basisonderwijs die schrijven om te leren en zaakvakken combineert. Daarbij hoort ook een evaluatieinstrument waarmee schriftelijke producten van leerlingen bekeken kunnen worden op taal- en schrijfvaardigheid en opgedane kennis over de zaakvakken. De modellen zijn zo algemeen dat je ze kunt aanpassen aan je doelgroep, of dat nu leerlingen of pabostudenten zijn.’
Je hebt echt een missie, he?
‘Ja, ik ben een missionaris. Ik wil een hernieuwd fundament geven aan het vak Nederlands, een vak dat veel verder reikt dan het leren van Nederlands alleen.’ / Bea Ros
Mieke Smits, Schrijven en leren op de pabo. Proefschrift Radboud Universiteit, 2009. Informatie over de taal/zaakvakkendidactiek is te vinden op http://www.slo.nl/primair/Themas/taal_zaakvak.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
