Een klas vol eerstejaars mbo-studenten op het ROC Midden Nederland die druk aan het chatten zijn: het lijkt op het eerste gezicht of de pauze al is begonnen, maar in werkelijkheid zijn deze studenten hard aan het werk. Ze doen mee aan MixUp, een lesmethode waarbij jongeren chatten over maatschappelijke thema’s met Europese leeftijdsgenoten. Het afgelopen jaar werden zeven pilots uitgevoerd met vijftien docenten en meer dan vijfhonderd studenten uit vier landen, om de methode verder te ontwikkelen en te evalueren.
In 2021 startte het project ‘Vox Pop Europe’, een Erasmus+ project waarin ROC Midden Nederland, de Universiteit Utrecht en Civinc samen met onderwijsinstellingen uit Italië, Portugal en Roemenië werkten aan ‘MixUp’, een dialoogplatform om mbo’ers uit verschillende landen samen te brengen en laagdrempelig te laten oefenen met het voeren van digitale gesprekken over maatschappelijke kwesties.
Dergelijke oefening is hard nodig: volgens experts vinden studenten èn docenten het moeilijk om te praten over verschillen (Van Wonderen, 2019). En terwijl de digitalisering van het publieke debat om andere (dialoog)vaardigheden vraagt, blijkt het faciliteren van oefenmogelijkheden voor digitale dialogen onder studenten hier en daar best lastig (Nieuwelink, 2022).Tegelijkertijd onderstreept eerder onderzoek de potentie die online dialogen hebben om mensen met tegengestelde meningen dichter tot elkaar te laten komen (Imperato, 2021).
Via het MixUp platform gaan jongeren in één-op-één chats anoniem het gesprek aan met elkaar. Van te voren hebben ze stellingen over een maatschappelijk thema beantwoord, waarna het systeem hen kan koppelen aan een gesprekspartner uit een ander land met een tegenovergestelde mening over een bepaalde kwestie.
Om meer zicht te krijgen op belangrijke randvoorwaarden voor het voeren van digitale dialogen vroegen we ruim 700 mbo-studenten tussen de 16 en 18 jaar oud in de deelnemende landen hoe zij hierover dachten. Op basis van deze inbreng werd het platform onder andere uitgebreid met een vertaalbot, zodat studenten in hun eigen taal konden chatten. Ook werden voorbereidingslessen ontwikkeld, waarin studenten alvast kennismaakten met de maatschappelijke thema’s aan de hand van verschillende opdrachten. Op basis van een top-3 van voorkeursthema’s onder studenten, werden uiteindelijk twee maatschappelijke thema’s verdergewerkt voor de pilots: vrijheid van meningsuiting en discriminatie (Coopmans, 2022).
De pilots varieerden in opzet: sommige pilots werden met een voorbereidingsles ondersteund, anderen zonder; er vonden klein- en grootschalige pilots plaats, met uitwisselingen tussen twee, drie en vier landen. In totaal zijn het afgelopen jaar verdeeld over zeven pilots haast 17.000 chat-berichten verstuurd en meer dan 2400 gesprekken gevoerd tussen ruim 500 Italiaanse, Nederlandse, Portugese en Roemeense mbo-studenten. In ieder van deze gesprekken werden minimaal vijf berichten over en weer gestuurd.
Deelnemers werden aan het einde van elke sessie gevraagd om hun ervaringen met MixUp te delen door enkele vragen te beantwoorden. Van het selecte groepje (ongeveer 200 studenten) dat hierop in ging, gaf ruim 40% aan dit misschien en nog eens 40% aan dit zeker nog eens te willen doen. Gemiddeld gaven studenten de MixUp pilots het rapportcijfer 6,5.
Deze rapportcijfers liepen overigens erg uiteen tussen de verschillende pilots, iets wat deels te wijten is aan het ontwikkelproces. Zo waren er succesvolle pilots die beoordeeld werden met gemiddeld een 7,8 en minder succesvolle pilots die gemiddeld een 3,8 kregen, waarbij studenten geen gesprekspartner konden vinden door algoritmes die nog niet goed functioneerden of waarbij studenten door gebrek aan voorbereiding niet goed wisten wat van ze verwacht werd.
Ook werd een deel van de deelnemers gevraagd voor en na MixUp een korte online vragenlijst in te vullen. De 167 studenten die dit deden, waren na afloop van MixUp gemiddeld genomen positiever over hun dialoogvaardigheden en het omgaan met meningsverschillen dan vóór MixUp (basis voor deze burgerschapscompetenties is het kader dat werd ontworpen door Ten Dam (2010), en werd aangepast voor het mbo door Holman (2021)). Natuurlijk is ook dit slechts een selecte groep deelnemers en gaat het hier om relatief kleine verschillen in gemiddelde scores (zie kader Cijfers). Er is daarom grootschaliger onderzoek nodig om met meer zekerheid iets over de precieze impact van MixUp te kunnen zeggen. Wel schetsen deze eerste (simpele) vergelijkingen een positief beeld van de potentiële meerwaarde van MixUp als onderwijsmethode.
Bredere horizon
Via een groepsinterview gingen we tot slot nog wat uitgebreider in gesprek met een vijftal Nederlandse studenten. Daarnaast interviewden we enkele docenten. Ook in Italië en Roemenië vonden interviews plaats. Hier sprongen twee uitkomsten met name uit, gedeeltelijk aansluitend op bovenstaande bevindingen. Meerdere studenten lieten weten dat zij het leukste aan MixUp vonden dat het internationaal was en dat ze daardoor de kans kregen om met iemand uit een ander land in gesprek te gaan. De chatgesprekken startten volgens de geïnterviewde studenten dan ook vaak met vragen over de omgeving waar de ander woont, hun favoriete voetbalteam, hobby’s en andere persoonlijke kwesties Deze interesse voor leeftijdsgenoten in andere landen viel docenten ook op. Zo zei een Nederlandse docent:
‘(…) Ik vond dat heel erg vet om te zien, dat hij zijn Google Search had openstaan en dat hij dat dan ging opzoeken. En zo kon ik ook weer wat leren. En ik dacht, ja, deze student gaat nu eigenlijk naar huis met een stukje verbreding van zijn wereld.’
Verder spraken ze over overeenkomsten en verschillen in hoe het er op school aan toe gaat. Een Nederlandse student zei bijvoorbeeld:
‘Ik weet nu wel meer over hoe het er aan toe gaat zoals in Italië. Dat heb ik wel ervan geleerd. Want je deelt ook echt elkaars ervaring. Ik heb ook echt gevraagd van: hoe gaat het op school, wat doe jij op school, wat doe ik op school. Dat is ook iets. Dat hoort ook bij maatschappijleer vind ik.’
De gesprekken droegen er ook aan bij dat studenten soms tot de conclusie kwamen dat ze op bepaalde vlakken minder van de buitenlandse studenten verschilden dan verwacht. Zo gaf een Roemeense docent aan:
‘Het uitwisselen van ervaringen hielp studenten om inzicht te krijgen in het feit dat studenten in andere landen ook te maken hebben met discriminatie.’
Elkaar kennen
Hoewel dit enthousiasme een veelbelovend beeld schetst wat betreft betrokkenheid, gaf een aantal studenten aan dat deze sterke neiging naar een gesprek over persoonlijke interesses het moeilijker maakte om een maatschappelijk georiënteerd gesprek te starten. Een Nederlandse student zei bijvoorbeeld:
‘Dan zei ik van “ik ben het er mee eens” of niet mee eens, en dan ging die ander opeens over iets heel anders [praten].’
Het lag volgens deze student niet aan de onderwerpen die werden besproken, integendeel:
‘(…) Ze willen gewoon meer kennis maken met jou en zijn gewoon meer geïnteresseerd in jou. Want de onderwerpen kon je echt veel over praten. Het waren echt hele interessante onderwerpen over wat er eigenlijk altijd dagelijks in de wereld gebeurt.’
Voor andere studenten, waaronder onderstaande Italiaanse student, leek het minder om een ‘of-of’ situatie te gaan, maar werd het persoonlijke vooral gezien als voorwaarde om het over maatschappelijke thema’s te kunnen hebben:
‘Op het begin spraken we over sport, Verstappen... het is dus niet mogelijk om meteen te discussiëren over de onderwerpen. Het is nodig om eerst de partner te kennen.’
De toekomst van MixUp
De eerste resultaten van MixUp laten zien dat deze manier van dialoog met andersdenkende leeftijdsgenoten uit andere landen zorgt voor een stukje horizonverbreding onder mbo-studenten. Niet alleen door ze te laten oefenen met dialoogvoering en meningsverschillen, maar juist ook door er zelf achter te komen hoeveel ze eigenlijk gemeen hebben met personen waarvan ze dachten zoveel te verschillen. Hierbij is het voor studenten niet alleen belangrijk om het over maatschappelijke kwesties te hebben, maar ook om de koppeling te maken met thema’s in de meer directe leefomgeving.
Vragen over het project of interesse om ook mee te doen? Kijk dan op https://www.letsmixup.com/ of neem contact op met Manja Coopmans, universitair docent aan de Universiteit Utrecht, door een mailtje te sturen naar [email protected].
Manja Coopmans is universitair docent bij de afdeling Interdisciplinaire Sociale Wetenschappen aan de Universiteit Utrecht. Eva Borkhuis is master student Jeugdstudies aan dezelfde universiteit en loopt stage binnen het Vox Pop Europe project. Damian van der Neut was als junior onderzoeker betrokken bij de dataverzameling van dit project.
Dit project wordt gefinancierd met subsidie van de Europese Commissie (projectnummer 2020-1-NL01-KA226-VET-083133). De Europese Commissie kan niet aansprakelijk worden gesteld voor de inhoud hiervan.
Cijfers
|
Bronnen
Coopmans, M., Bloem, J., & Van der Neut, D. (2022). De dialoog in het mbo over lastige maatschappelijke onderwerpen. Vaktijdschrift Profiel, Nummer 2.
Ten Dam, G., Geijsel, F., Reumerman, R., & Ledoux, G. (2010). Burgerschapscompetenties: de ontwikkeling van een meetinstrument. Pedagogische studiën, 87(5), 313-333.
Holman, C. G. W., Dijkstra, A. B., & Daas, R. J. M. (2021). Meting van burgerschapscompetenties van jongeren in het middelbaar beroepsonderwijs. Pedagogische Studiën, 98.
Imperato, C., Schneider, B. H., Caricati, L., Amichai-Hamburger, Y, & Mancini, T. (2021). Allport meets internet: A meta-analytical investigation of online intergroup contact and prejudice reduction. International Journal of Intercultural Relations, 81, 131-141.
Nieuwelink, H., Daas, R., & Teegelbeckers, J. (2022). Burgerschapsonderwijs via het beeldscherm: Ervaringen van leraren met het geven van burgerschapsonderwijs op afstand tijdens de eerste COVID-19-lockdown. Pedagogische Studiën, 99, 36-59.
Van Wonderen, R., & Van den Berg, G. (2019). Jongeren en polarisatie. Verkenning naar polarisatie waarbij jongeren zijn betrokken en gehanteerde werkwijzen om hiermee om te gaan. Verwey-Jonker Instituut.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
