doet kennis op: De kennisvermeerdering gaat in deze eeuw razendsnel. Wie (nieuwe) kennis bezit, kan een voorsprong nemen op het gebied van ontwikkeling en (verkoop van) producten en diensten. Om kennis op te doen moeten leerlingen eerst, en het liefst zo spoedig mogelijk, goed kunnen lezen, schrijven en rekenen. Kennis kunnen leerlingen opdoen door op zoek te gaan naar feitelijke informatie en als die er niet is door zelf (onderzoek) te doen, alleen of als groep.
checkt kennis: Van belang is dat de leerling leert na te gaan of de opgezochte of verkregen informatie betrouwbaar is en in verband gebracht kan worden met andere informatie. Om vervolgens na te gaan of de informatie als basis dient voor conclusies, besluiten, ontwerpen of creaties of dat verder onderzoek nodig is. Ook moeten leerlingen de uitkomsten kunnen presenteren en verdedigen.
werkt en leeft samen als groepslid: Twee weten meer dan één. Samenwerken draagt bij aan een positief groepsgevoel, een positieve omgang met elkaar en een betere zelfkennis. Leerlingen die samenwerken al vroeg hebben geleerd, kunnen zich straks in de samenleving en hun werk handhaven en blijven met plezier leren.
leert problemen oplossen: De wereld is vol problemen die om een oplossing vragen. Dat geldt ook voor de latere werkomgeving. Niet voor niets wordt in het gros van de vacatures gevraagd om kandidaten met een 'probleemoplossend vermogen' of mensen die oplossingsgericht zijn. Leerlingen kunnen probleem oplossen alleen leren door het zelf te doen. De leraar kan het best feedback geven tijdens het probleem oplossen (wanneer een leerling hierom vraagt), het leerproces gaat dan langer door. Het is belangrijk dat deze feedback niet bestaat uit een antwoord, maar bijvoorbeeld een aanwijzing.
leert kinderen informatie- en onderzoeksvaardigheden: In plaats van het onderwijzen van kennis, leert de leraar zijn groep vaardigheden in het omgaan met informatie en onderzoek. Laat leerlingen bijvoorbeeld aan de hand van de PDSA-verbetercirkel (Plan, Do, Study en Act) werken aan onderzoeksvaardigheden. Leerlingen bedenken bijvoorbeeld zelf vragen bij een thema, of projectweek, zoals: 'Waarom waren er kruistochten?' Vervolgens gaan leerlingen binnen en buiten de school op zoek naar de antwoorden, waardoor ze gegevens leren verzamelen via internet, kranten, ouders, de (school)bibliotheek.
stimuleert (co)creëren: Door het oefenen met samenwerken, leren leerlingen op groepsgenoten (en later collega's) te bouwen en vertrouwen om gezamenlijk iets tot stand te brengen. In samenwerking leren kinderen van elkaar, over elkaars talenten, het benutten daarvan in een proces en ze leren zichzelf kennen in een samenwerkingsverband. Samenwerken leren kinderen door te doen. Ontwerp bijvoorbeeld een spel waarbij (jonge) leerlingen vaardigheden (sociaal inzicht, delen, wachten) oefenen die nodig zijn om samen te werken.
moet creatief zijn: Creativiteit en actieve betrokkenheid zijn van belang voor betekenisvol leren en voor toepasbare kennis. Je doet een beroep op de creativiteit, andere vormen van leren en het oplossen van problemen. Elke les die je geeft, moet relevant en uitdagend zijn. De leraar vraagt zich voortdurend af: prikkelt mijn les de nieuwsgierigheid van de leerlingen? Daagt de les uit tot leren? Betrek ik de leerlingen actief bij het vormgeven van het leerproces? Laat leerlingen bijvoorbeeld een onderzoeksvraag opstellen of op zoek gaan naar informatie met behulp van internet en sociale media.
geeft leiding aan een 'klassenteam': De leraar traint en coacht zijn groep naar een goed samenwerkend team. Samen regels opstellen is belangrijk voor het goed functioneren van zo'n klassenteam. Regels hebben vaak te maken met goed luisteren en elkaar respecteren: Wij helpen elkaar, wij geven elkaar opstekers, wij luisteren naar elkaar. De leraar weet samen met de leerlingen goede opbrengsten te realiseren, zet verbeteringen in gang en inspireert en stimuleert leerlingen vooral nieuwsgierig te blijven zodat leren vanzelf gaat. Een leerling die bijvoorbeeld tijdens haar spreekbeurt over bloembollen vertelt dat het zakje begoniazaad duurder is dan goud, brengt de leraar op het idee om dit 'weetje' verder te onderzoeken. De leraar stuurt leerlingen in groepjes op pad om producten te zoeken die duurder zijn dan goud.
Op het gebied van social media beheerst een leerling in de 21e eeuw:
✓ Twitteren: kort en bondig informeren.
✓ Bloggen: een korte column schrijven op internet.
✓ Recording: opnemen van geluid en beeld.
✓ Linken: koppeling plaatsen naar relevante informatie.
✓ Prezi's: samenstellen van een interactieve of geanimeerde presentatie.
✓ Programmeren: met een programmeertaal een eenvoudig programma maken.
✓ Netwerken: sociale contacten via programma's als NING.
✓ Internetregels: hoe om te gaan met copyright, piraterij, laster, plagiaat, enz.
Bron: Verslag Unplugged Conference in Mumbai, India 2010
Leiderschap van de 21e eeuw vraagt om:
✓ een omgeving waar 21e eeuws leren en samenwerken wordt gestimuleerd en gefaciliteerd. ✓ een cultuur waarin gewerkt wordt aan de realisering van opbrengsten als voorwaarde voor leren, samenwerken en maatschappelijk succes.
✓ een organisatie die als een samenhangend systeem het leren bevordert, ondersteunt en toetst.
✓ een curriculum waarin naast de basiskennis en vaardigheden ook thema's uit de 21e eeuw verweven zijn.
✓ lijn in de organisatie door afstemming en betrokkenheid om de missie, visie en doelen op elk niveau van de organisatie te realiseren.
✓ professionele leergroepen die op elk niveau van de organisatie werken aan kwaliteit en continu verbeteren van processen en opbrengsten en hierover verantwoording afleggen.
Bron: Het Landelijk Leiderschapscentrum; afgeleid van model Voogd & Roblin (2010)
Dit artikel is onderdeel van de Didactief-special Onderwijs in de 21ste eeuw (mei 2013), die tot stand is gekomen in opdracht en met financiële bijdrage van Expertis.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
