Onderzoek

Rolverdeling in de groep

Kapiteins, harde werkers, switchers en meelifters. Deze vier herkenbare gedragsprofielen onderscheidt Jolien Mouw in haar promotieonderzoek naar de rol van inlevingsvermogen bij samenwerkend leren. Ze observeerde en bevroeg hiervoor zo’n 160 leerlingen uit groep 7 op negen scholen, die in groepjes bezig waren met begrijpend lezen.
Kapiteins zijn goed in zogeheten grounding-activiteiten als plannen, checken en nieuwe informatie inbrengen, en ze stellen veel verdiepende vragen. Minpuntje is dat ze snel afgeleid zijn. Harde werkers blijven juist gefocust op de taak en zijn ook goed in grounding en vragen stellen. De switchers zijn afwisselend bezig met de taak en andere dingen. De meelifters doen vooral iets als de andere groepsleden daarom vragen.
Tegen de verwachting in blijkt niet individueel inlevingsvermogen te bepalen in welk gedragsprofiel een leerling terechtkomt, maar, zo ontdekte Mouw, de groepssamenstelling. In homogene groepjes, met alleen leerlingen met veel inlevingsvermogen, ontpopten deze zich vaker als harde werkers. In qua inlevingsvermogen heterogene groepjes namen leerlingen juist vaker een kapiteinsrol aan. Switchers en meelifters kwamen in beide soorten groepjes even vaak voor.
Als je in je instructie voorafgaand aan groepswerk laat zien hoe leerlingen rekening kunnen houden met elkaar, sorteert dat een dubbel effect: leerlingen vertonen meer sociaal, maar ook meer afgeleid gedrag. Het eerste bevordert de leerprestaties, het tweede natuurlijk niet – het wordt dan kennelijk iets te gezellig in het groepje. Interessante bevinding was ook dat leerlingen met een sterk empathisch vermogen en emotioneel bewustzijn positiever zijn over de samenwerkingsprocessen, maar enkel wanneer zij aan een relatief makkelijke taak werken. Een mogelijke verklaring is dat een moeilijke taak voor meer conflicten zorgt, bijvoorbeeld over wat de juiste aanpak is.

Jolien Mouw, Stepping in Another’s Shoes: The Role of Primary-School Students’ Perspective-Taking Abilities during Cooperative Learning. Proefschrift Universiteit Leiden, 2018.

Dit artikel verscheen in de rubriek Onderzoek kort in Didactief, december 2018. 
 

Verder lezen

1 Leiden of volgen?