Seks op de basisschool, nee toch!? Sanderijn van der Doef moet soms sterk in haar schoenen staan om uit te leggen waarom les over relaties en seksualiteit belangrijk is in het primair onderwijs. ‘Seksuele intimidatie in het voortgezet onderwijs is de afgelopen jaren toegenomen. Ook de homovijandigheid is gegroeid. Om dat in de toekomst te voorkomen, moet je in het basisonderwijs beginnen. Op die leeftijd zijn kinderen heel open én staan ze bloot aan allerlei opvattingen. In de puberteit ligt er al heel veel vast. Dan ben je gewoon te laat.’
Deze maand verschijnt er bij het Nederlands Instituut voor Gezondheidsbevordering en Ziektepreventie (NIGZ) een vernieuwd lespakket ‘Relaties en seksualiteit’ voor groep 1 tot en met 8. Het is aangepast aan de huidige leerlingpopulatie en meer toegesneden op seksuele diversiteit.
De afgelopen jaren ging het soms heel vervelend mis: op een basisschool in Amsterdam-West werd een homoseksuele leerkracht bijna weggepest. In Rotterdam zocht een leerling met twee lesbische moeders een nieuwe school toen het schelden de spuigaten uitliep. En dat zijn de incidenten waarvan we kennisnamen. In het onderzoek Beter voor de klas (zie pag 7 van de special) wordt geconcludeerd dat de meeste incidenten waarschijnlijk niet openbaar worden.
Ook voor de identiteitsontwikkeling van leerlingen zelf is het van belang te laten zien dat er meer keuzes zijn dan ‘alleen maar hetero’. Van der Doef, seksuologe bij Rutgers Stichting en NIGZ: ‘We willen kinderen zo vroeg mogelijk in aanraking brengen met verschillende waarden en normen en ze begeleiden bij het ontwikkelen van die van henzelf.’ Ze beaamt: voor je het weet, hebben ze de verkeerde (lees: intolerante) waarden en normen te pakken. ‘Je moet als leerkracht duidelijk maken wat de heersende opvattingen zijn in Nederland. Dat seks voor het huwelijk een keuze kan zijn. Dat je voor homoseksualiteit niet de gevangenis in hoeft. En dan niet alleen in de trant van “dat is allemaal normaal hier, hoor”. Maar echt verwoorden dat het wettelijk geregeld is dat je homoseksuelen niet mag discrimineren. Kinderen moeten leren op z’n minst respect te hebben voor andere opvattingen.’
Van der Doef heeft in de loop der jaren veel ‘redenen’ gehoord waarom leerkrachten geen aandacht besteden aan dit onderwerp. ‘Geen tijd, de klas wordt zo onrustig, het is een eng onderwerp, ze zijn bang voor de ouders. Allemaal legitiem, maar ik vind dat een school het toch moet doen, net als ouders trouwens. Ze vullen elkaar aan. Je hebt een unieke situatie in de klas: jongens en meisjes zitten er bij elkaar en kunnen van elkaar leren. En kinderen worden er gestimuleerd in het maken van keuzes.’
Een uur per maand relationele en seksuele vorming acht Van der Doef wenselijk. ‘School kan de horizon verbreden.’ Voor leerkrachten die het moeilijk vinden, heeft Van der Doef wel tips. ‘Soms zijn leerlingen niet gewend over seksualiteit te praten. Dan is het verstandig het langzaam op te bouwen en niet meteen met “choquerende” zaken te beginnen. Gun leerlingen bovendien het recht te zwijgen, als ze maar hun oren open houden.’ Leerkrachten staan sterker in de klas als de school relationele vorming in het beleid heeft staan. ‘Maak daarom afspraken met elkaar en licht ouders van tevoren in over de informatie die school geeft en de manier waarop. Zo voorkom je dat mensen boos naar de directeur bellen: “Ze krijgen toch geen condoomles?!”.’
besteedt aandacht aan verschillende waarden en normen, onder andere aangaande relaties en seksualiteit;
maakt duidelijk wat de heersende opvattingen zijn in Nederland;
laat leerlingen de ruimte hun eigen keuze te maken en hun eigen vragen te stellen;
vertelt ouders welke informatie leerlingen krijgen en waar de lessen over gaan en staat daar ook voor: uitzonderingen worden niet gemaakt;
verbiedt schelden (mietje, homo, flikker) en neemt dat verbod op in het schoolbeleid;
zorgt voor openheid in het team zodat ook leerkrachten zich vrij voelen om voor hun waarden en normen uit te komen.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
