Interview

Praktische wijsheid ontwikkelen

‘Een open wond? Als derdejaars mbo-student Verpleegkunde weet je waarom het belangrijk is hygiënisch te werk te gaan en hoe je dat doet. Maar, zie je ook de mens? Weet je wat je moet doen als die bijvoorbeeld in paniek is? Een simpel voorbeeld om aan te geven: vakmanschap gaat verder dan kennis en vaardigheden. Zeker in de branche Welzijn & Zorg is het belangrijk dat je de ander ziet, weet aan te sluiten, de juiste afwegingen maakt. Dat noemen we praktische wijsheid. Het vraagt om reflecteren, improviseren, onderzoekend vermogen. Hoe neem je dat mee in het leren van een beroep? Daar doen we als practoraat Welzijn & Zorg 2030 onderzoek naar. Via praktijkonderzoek doen we zinvolle kennis op om die praktische wijsheid van mbo-professionals te ontwikkelen en faciliteren. 

Praktische wijsheid beoefen je vooral in de praktijk, dus daar zijn we als practoraat veel te vinden. Ons praktijkonderzoek krijgt vorm in ontwikkelateliers waarin studenten en docenten samen met het werkveld in de regio onderzoek doen, leren en de praktijk innoveren. Zo hebben we met twee kinderopvangorganisaties sinds 2020 een ontwikkelatelier over werkplekleren van gespecialiseerd pedagogisch medewerkers. Hierbij vindt de opleiding volledig plaats in de werkpraktijk, de docenten zijn daar ook te vinden. De eerste jaren ging het vooral over de vraag wat werkplekleren is en hoe je het vormgeeft. Maar gaandeweg ontstonden er andere vragen: wat moet je nieuwe docenten aanreiken, zodat ook zij dat werkplekleren goed kunnen begeleiden? En wat vraagt het van werkbegeleiders? Daar willen we handreikingen en inspiratie voor bieden. Zo hebben we leidraden, praatplaten en een coachprogramma ontwikkeld. Ook hebben we met studenten en begeleiders podcasts opgenomen over werkplekleren. 

‘Praktische wijsheid maakt
kennisketen compleet’

Een ander ontwikkelatelier richt zich op beroepshouding en het ontwikkelen van beroepsidentiteit in de opleiding Verpleegkunde. Docentonderzoeker Nellie Klaassen heeft hier vorig jaar met studenten en collega’s een leerlijn voor ontwikkeld, waar ze een Comenius-beurs voor ontving. Die zetten we nu in om de leerlijn toe te passen in de praktijk én de effecten te meten. Vervolgens kunnen veel meer beroepsopleidingen er hun voordeel mee doen. Die belangstelling is er nu al. Onderdeel van de leerlijn is bijvoorbeeld om het met eerstejaars te hebben over de “trotsmomenten” in hun stage. Want daarin leer je veel over je waarden en identiteit. Mooi is ook de focus op wat goed gaat en wat studenten al in huis hebben. Dat geeft hun vertrouwen en maakt leren leuker. 

We doen ook mee aan onderzoek in landelijke consortia. Zoals een onderzoek naar palliatieve zorg in het ZonMw programma Essentiële zorg. Of het onderzoek De mens zien (bij dementie, red.) met InHolland, Vilans en het Kennisnetwerk Dementie. Ik vind het belangrijk onze stem vanuit het mbo te laten horen. Dat is voor alle partijen best wennen. We opereren in een context waarin wetenschappelijke kennis vaak meer wordt gewaardeerd dan praktijkkennis. Studenten zeggen soms ook: “Er zit een dokter bij, die weet het vast beter”. Dan zeg ik: “Nee, die heeft een andere opleiding gehad.” We nemen waar vanuit een andere invalshoek, maar beide zijn belangrijk om het goede te doen. Ik ben ervan overtuigd dat de praktische wijsheid van mbo’ers onmisbaar is om de kennisketen compleet te maken.’

Désirée Bierlaagh is verpleegkundige, verplegingswetenschapper en sinds 2019 practor Welzijn & Zorg bij MBO Rijnland. Dit practoraat is verbonden aan het Centrum voor Innovatief Vakmanschap (CIV) Welzijn & Zorg.

Dit artikel verscheen in Didactief, november-december 2024.

https://didactiefonline.nl/artikel/dossier-practoraat-in-beeld

November/december 2024

Désirée Bierlaagh van MBO Rijnland onderzoekt wat de ontwikkeling van studenten tot ‘praktisch wijze’ professionals vraagt van onderwijs en werkveld. Ze stelt dat vakmanschap verder gaat dan kennis en vaardigheden. ‘Zeker in de branche Welzijn & Zorg is het belangrijk dat je de ander ziet, weet aan te sluiten, de juiste afwegingen maakt. Dat noemen we praktische wijsheid. Het vraagt om reflecteren, improviseren, onderzoekend vermogen. Hoe neem je dat mee in het leren van een beroep? Daar doen we als practoraat Welzijn & Zorg 2030 onderzoek naar. Via praktijkonderzoek doen we zinvolle kennis op om die praktische wijsheid van mbo-professionals te ontwikkelen en faciliteren.’