Onderzoek

Onderwijsvernieuwing in de praktijk

Vaak zijn plannen voor onderwijsvernieuwingen geformuleerd als doelen of uitgangspunten, in plaats van op het niveau van de lespraktijk. Daardoor weten docenten vaak niet precies wat ze met de vernieuwingen aanmoeten. Het resultaat is vaak dat docenten de vernieuwingsplannen zodanig aanpassen aan hun eigen lespraktijk, dat de essentie van de vernieuwing voor een deel verloren gaat.

Bruikbaar
Dat moet anders kunnen, dacht promovendus Michiel Dam (zelf biologiedocent). Hij onderzocht hoe de concept-contextbenadering, een onderwijsvernieuwing bij het vak biologie, praktisch bruikbaar kan worden gemaakt voor docenten.

Eerst ging Dam na waaraan een vernieuwing moet voldoen om door docenten als bruikbaar te worden gezien. Vernieuwingen moeten aansluiten bij de reguliere lespraktijk van docenten, ze moeten iets opleveren, en het moet duidelijk zijn hoe ze in praktijk handen en voeten kunnen krijgen, zo bleek.

Op basis van deze criteria testte de promovendus twee benaderingen om onderwijsvernieuwingen bruikbaar te maken voor docenten. Met de modulaire benadering geven docenten hun eigen onderwijs in lesbouwstenen weer en vergelijken ze het met de (ook in lesbouwstenen gegoten) vernieuwing. Door hun eigen bouwstenen te verplaatsen, kunnen docenten zich op deze manier de vernieuwing stap voor stap eigen maken. In de tweede methode, de succesgerichte benadering, denken docenten terug aan eigen succesvolle ervaringen in hun lessen.

Nieuwe ideeën
Een combinatie van de twee benaderingen bleek effectief te zijn. Door de modulaire benadering slaagden de docenten er beter in de vernieuwing te begrijpen in relatie tot hun eigen lespraktijk. En door de succesgerichte benadering kregen ze nieuwe ideeën over de concrete uitwerking van de vernieuwing, raakten ze gemotiveerd om hun eigen lessen te veranderen.

Maak bij het doorvoeren van onderwijsvernieuwingen gebruik van beide benaderingen, is dan ook het advies van Dam. Verder zouden onderwijsvernieuwingen moeten worden uitgewerkt in kleinere eenheden die voor docenten in hun dagelijkse lespraktijk herkenbaar zijn, aldus de onderzoeker.

Het proefschrift van Michiel Dam is hier te downloaden.

Tekst Jessie van den Broek

2 juni 2014