Interview

Onderwijstalenten 2022

De iPad werd al regelmatig uit de kast gehaald voor de kleuters op Daltonschool De Schutse in Maasland, meestal als voorbereiding op een leeractiviteit. ‘Maar de leerkrachten wilden de mogelijkheden van de iPad in het onderwijs graag meer benutten,’ vertelt Leslie Bordewijk (25), die deze zomer afstudeerde aan De Haagse Hogeschool. Deze verbreding bracht Bordewijk met een interactief werkblad voor de iPad waarmee leerlingen de cyclus van onderzoekend en ontwerpend leren doorlopen.

‘Aan De Haagse Hogeschool studeer je niet af met een scriptie. Je moet onderzoek doen, zowel theoretisch als in de praktijk, dat uiteindelijk leidt tot een concreet product. Ik was al geïnteresseerd in moderne media in het basisonderwijs, dus dit beroepsproduct sloot daar goed bij aan,’ licht ze toe.
 

Denkwijze stimuleren

‘Eerst heb ik de literatuur bestudeerd over de invloed van iPads op de ontwikkeling van kinderen,’ vertelt Bordewijk. ‘Daaruit bleek dat het bij uitstek een goed instrument is om de ICT-vaardigheden te oefenen die nodig zijn om te kunnen functioneren in de maatschappij. In de klas zien we dat kleuters er vaak ook al heel handig mee zijn.’

Gaandeweg besefte ze dat onderzoekend en ontwerpend leren een mooie combinatie zou vormen met de iPad. ‘Van nature doorloop je verschillende stadia als je de wereld beter leert begrijpen en oplossingen bedenkt voor problemen. Van verkennen en bedenken, tot uitvoeren, testen en presenteren. Die denkwijze ontwikkelen kinderen ook al jong en het is belangrijk dit te stimuleren. Met een iPad kunnen leerlingen spelenderwijs door de verschillende fasen van het proces geleid worden.’
 

Vaardigheden trainen

Bordewijk ontwierp in de gratis app Keynote een interactief werkblad rondom animatiefiguur Beer, die tegen een aantal problemen aanloopt: hij moet bijvoorbeeld een sloot oversteken, maar hoe? Elke stap van de ontwerpcyclus heeft een eigen tabblad waarmee leerlingen aan de slag moeten. ‘Op het eerste tabblad vertelt Beer in een filmpje wat zijn probleem is. Hij vraagt de kinderen om iets te bedenken waarmee hij naar de overkant van de sloot kan komen.’ Bordewijk maakte drie verschillende filmpjes, elk met een eigen probleem.

In de volgende tabbladen spreken de leerlingen hun oplossingen in, werken ze samen één oplossing uit op de iPad en bouwen ze deze in de praktijk, met blokken of ander materiaal. Vervolgens filmen ze met de device hoe ze hun oplossing testen met knuffel Beer en delen ze hun bevindingen in een presentatie. ‘Tijdens mijn onderzoek kwam ik erachter dat de leerlingen zo niet alleen met 21e-eeuwse vaardigheden bezig zijn, maar ook met taal-, reken- en motorische vaardigheden en nog veel meer.’ Tijdens het testen van het werkblad in de praktijk deden de leerlingen van haar groep 2 enthousiast mee.

Momenteel is De Schutse, waar Bordewijk inmiddels werkt, de enige school die het werkblad gebruikt, maar daar brengt ze graag verandering in. ‘Mijn droom is om het als losse app aan te bieden, zodat ook andere scholen ermee kunnen werken. Misschien kan ik daar mijn prijzengeld voor inzetten,’ zegt ze. Via haar Instagram juf.leslie kun je de ontwikkelingen rond de app volgen.

Foto Leslie Bordewijk: Maurits van Hout.

Almer Hietkamp

Almer Hietkamp (26) ontwierp in LessonUp een leerlijn sectororiëntatie voor leerlingen op zijn stageschool (en werkgever) Pieter Jelles de Brêge in Leeuwarden. Het hele schooljaar kunnen ze zo kennismaken met de verschillende uitstroommogelijkheden van het praktijkonderwijs. De lessenreeks vormde de kern van zijn eindstage voor de tweedegraads opleiding docent en kennismanager dienstverlening & producten vmbo (D&P) aan Hogeschool Windesheim. ‘D&P is eigenlijk ontwikkeld voor het vmbo en dat maakte het wat lastig om het naar het praktijkonderwijs te brengen dat heel andere kerndoelen heeft,’ vertelt Hietkamp. ‘Sectororiëntatie gebeurt voornamelijk uit een boekje, maar leerlingen bij ons in het praktijkonderwijs leren juist door te doen.’  

Hietkamp schreef daarom vier lessenreeksen, die elk één periode duren en aansluiten bij een van de vier D&P-sectoren: marketing & verkoop, een multimediale productie maken, een product maken en verbeteren en een activiteit organiseren. Hietkamp: ‘In elke lessenreeks ervaren de leerlingen welke uitstroommogelijkheden er zijn. We beginnen met een oriënterende les en kijken vervolgens naar de vakinhoud van de sector. Uiteindelijk gaan we ook bij één of meer bedrijven op bezoek, zodat leerlingen ervaren hoe het er daar aan toe gaat en welke beroepen er zijn. Zo kiezen de leerlingen straks met de juiste overwegingen voor een bepaalde sector.’ Hietkamp heeft inmiddels een heel netwerk met bedrijven opgebouwd.
 

Winterfair

Neem nou de lessenreeks marketing & verkoop. ‘In het vmbo heeft dat natuurlijk veel te maken met economie. In het praktijkonderwijs is “Ik kan mijn eigen geldzaken beheren” een van de streefdoelen, maar dat is iets heel anders. Dus ben ik gaan kijken hoe ik dat leerdoel economie kon laten aansluiten bij het praktijkonderwijs. Nu beginnen de leerlingen een eenvoudig bedrijfje in iets wat ze zelf leuk vinden en verkopen hun product. Daardoor zijn ze ook meer gemotiveerd en leren ze in de praktijk. Zo maken leerlingen die gek zijn van gamen dit jaar hun eigen muismatten. Ze bestellen ze voor een euro per stuk, zetten er met de laserprinter op school een logo op en verkopen ze eind dit jaar tijdens de Winterfair op school. Dat is best een hele prestatie voor leerlingen in het praktijkonderwijs.’
 

Voorbereiden op de maatschappij

Hietkamp deelt zijn lessenreeksen op een website met collega’s en medestudenten. ‘Misschien krijgt dat nog wel een vervolg, want ik vind het heel leuk om leerlingen te begeleiden in hun zoektocht naar wat ze leuk vinden en waar hun kwaliteiten liggen.’ Het gaat hem sowieso vooral om de band met zijn leerlingen, iets wat hij al eerder ontdekte als docent lichamelijke opvoeding . ‘In het praktijkonderwijs is die pedagogische context echt de basis, vanuit daar komen leerlingen tot leren.’ Als docent D&P hoopt hij ze ook buiten de gymzaal daarin verder te brengen. ‘Als leerlingen eerder ontdekken waar ze goed in zijn, motiveert ze dat ook in de rest van hun schoolcarrière. Sommige jongens en meiden weten al heel goed wat ze willen, bijvoorbeeld de techniek in of naar de boerderij. Maar dan nog zijn de D&P-lessen interessant, want ook bij bijvoorbeeld een melkbedrijf heb je te maken met in- en verkoop. D&P helpt ze zich voor te bereiden op de maatschappij.’ 

Meer lezen over Almers lessenreeks?

Foto Almer Hietkamp: Marieke Balk.

Dit artikel werd gemaakt in samenwerking met en gefinancierd door SLO.

Dit artikel verscheen in Didactief, november 2022.