Taal is een wapen en dat geldt ook in de kleuterklas, zo blijkt uit het promotieonderzoek van Femke van der Wilt. Eerder al beschreef ze dat bij minder goedgebekte kinderen afwijzing op de loer ligt, terwijl communicatief vaardige kleuters juist vaker populair zijn (zie Meer vriendjes door beter communiceren?). Haar verdere studies leverden meer verfijningen op voor dit verband tussen taalvaardigheid en sociale afwijzing.Zo bleek dat naast actieve ook passieve woordenschatkennis een rol speelt (dus niet alleen de woorden die een kleuter zegt, maar ook die hij kent). In een studie met 570 kleuters heeft Van der Wilt verder gekeken naar verschillende groepen in een klas: populaire kinderen (zichtbaar en over het algemeen leuk gevonden door klasgenoten), afgewezen kinderen (zichtbaar en over het algemeen niet leuk gevonden), genegeerde kinderen (weinig zichtbaar in de klas en daarom leuk noch niet leuk gevonden), controversiële kinderen (zeer zichtbaar in de klas en zowel leuk als niet leuk gevonden) en gemiddelde kinderen (gemiddeld zichtbaar en gemiddeld leuk gevonden). Hieruit bleek dat zowel afgewezen als genegeerde kinderen minder communicatief vaardig zijn. Onduidelijk zijn oorzaak en gevolg: zijn ze minder populair omdat ze minder taalvaardig zijn of krijgen ze niet de kans taalvaardig te worden doordat ze weinig interactie met klasgenoten hebben?
Leerlingen communicatief vaardiger maken kun je het beste, adviseert Van der Wilt, klassikaal aanpakken, dus niet alleen bij die ene afgewezen leerling. Leer kleuters luisteren naar elkaar, bijvoorbeeld door een kind de woorden van een ander te laten herhalen. Help hen om bij het vertellen van een verhaal rekening te houden met luisteraars; vraag bijvoorbeeld om dingen te verduidelijken en toe te lichten. Stimuleer echte gesprekjes – in plaats van seriële monologen in de kring – waarbij kinderen elkaar vragen stellen.
Femke van der Wilt, Being Rejected. The Role of Oral Communicative Competence. Proefschrift Vrije Universiteit, 2018.
Dit artikel verscheen in de rubriek Onderzoek kort in Didactief, december 2018.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
