Ondanks jaren van leesonderzoek en boekpromotie, blijft het lezen in de vrije tijd maar dalen en dalen. Het Sociaal Cultureel Planbureau onderzocht hoeveel we in Nederland in onze vrije tijd lazen tussen 2006 en 2016. Hierbij ging het niet alleen over boeken en kranten, maar ook over folders en (nieuws)apps.
Al vanaf 1975 lezen neemt de leestijd van Nederlanders in de vrije tijd af, zo schrijft het rapport. Die afname van leestijd zit ‘m vooral in de daling van het aantal lezers. Tussen 2006 en 2011 nam het aantal lezers af van 90% tot 79%. In 2016 las nog maar 72% van de Nederlanders. Het aantal lezers nam tussen 2011 en 2016 dus langzamer af dan daarvoor. In onderstaand figuur zie je dat ook onder jongeren er steeds minder lezers te vinden zijn. Hoogopgeleiden lezen vaker dan laagopgeleiden (zie figuur).
De tijd die lezers per week besteden aan lezen is tussen 2006 en 2016 stabiel gebleven. De afname zit ‘m dus in het aantal lezers in plaats van de uren.
Niet alleen wie er lezen, maar ook wat men leest is onderzocht. In 2015 las men gemiddeld 50 minuten per dag. Dat betrof vooral kranten (16 minuten) en boeken (12 minuten). Door de jaren heen trekken vooral kranten en tijdschriften steeds minder lezers, zie onderstaand figuur. Bij boeken was er tussen 2011 en 2016 echter nauwelijks een afname.
Nog steeds lezen Nederlanders vooral van papier, namelijk 31 van de 50 minuten. Maar de meeste lezen naast papier ook van het scherm (49%). 30% van de lezers leest nog alleen van papier, vooral mensen boven de 65 jaar. Ook het opleidingsniveau speelt een rol: vooral hoogopgeleiden lezen zowel van papier als van het scherm.
Van de 50 minuten die we in 2015 per dag lazen, waren slechts 18 minuten uitsluitend aan het leesvoer gewijd. De rest van de tijd lazen we al multitaskend zoals tijdens het reizen, eten of andere media-activiteiten.
Een van de onderzoeken onderliggend aan dit rapport onderscheidt niet-lezers (17%) en lezers (83%) op basis van een leesdagboek. De lezers werden verdeeld in drie ongeveer even grote groepen: lichte lezers die per week 1,5 uur lezen, medium lezers die per week 5 uur lezen en fanatieke lezers die 14,5 uur per week lezen. Hoe ontstaan die verschillen in leestijd?
De fanatieke lezers hebben de meeste vrije tijd per week. Vooral studie- en werktijd spelen een rol: hoe drukker je het hebt met werken of studeren, hoe minder je in de vrije tijd leest. Het huishouden en tijd die we besteden aan reizen, slapen en verzorging zorgen niet voor grote verschillen. De manier waarop we onze tijd in de media besteden, maakt wel een groot verschil. De fanatieke lezers besteden minder tijd aan communiceren, kijken en luisteren dan andere groepen (niet-)lezers.
Vooral bij mannen komt lezen in de verdrukking door hoge tijdsdruk: mannen lezen vaak niet doordat ze het druk hebben. Tijdsdruk heeft echter geen invloed op het verschil tussen hoog- en laagopgeleiden en de verschillende leeftijdsgroepen.
Het lijkt kortom vooral te draaien om de afname van het aantal lezers. De tijd die besteed wordt aan lezen door de verschillende leeftijdsgroepen is ongeveer gelijk en blijft stabiel. Tijd om flink in te zetten op leesbevordering en zieltjes te winnen voor al die prachtige boeken.
Kun je nog wat inspiratie gebruiken voor leuke jeugdliteratuur en voorleesboeken voor de wat oudere kinderen (bovenbouw po en het vo)? Zoek dan op jeugdboek of kijk onder het tabje recensies. Lees ook deze top 5 voorleesboeken!
Annemarie Wennekers, Frank Huysmans, Jos de Haan. Lees: Tijd. Sociaal Cultureel Planbureau. 2018.
1 Nationale Voorleesdagen voor iedereen
2 Lezen
3 Boeken lezen in het vmbo
4 Les in leesplezier
5 Alles op een rij over... Begrijpend lezen op het vmbo
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
