Onderzoek
Masteropleidingen helpen
Tekst Winnifred Jelier
Gepubliceerd op 13-03-2018
Gewijzigd op 13-03-2018
Leraren die een masteropleiding hebben gevolgd, merken dat ze beter lesgeven en vinden hun vak ook leuker. Dat blijkt uit onderzoek van SEO in samenwerking met het Kohnstamm Instituut. Het gaat dan om masters Special Needs Education (SEN), eerstegraads lerarenopleidingen en andere masters in onderwijs (Leren en Innoveren, Pedagogiek).
Het pedagogisch-didactisch handelen gaat vooruit, de leraren krijgen een meer onderzoekende houding en de school als geheel profiteert ook soms mee, geven afgestudeerde leraren en hun leidinggevenden aan. Er zijn wel verschillen tussen de typen opleidingen. Zo zeggen PO-leraren met een SEN-master vaker dan leerkrachten zonder masteropleiding dat ze:
- duidelijk uitleg geven (+18%),
- activerende werkvormen hanteren (+34%)
- het zelfvertrouwen van zwakke leerlingen weten te stimuleren (+11%),
- in staat zijn om aan anderen uit te leggen hoe je het beste onderzoek kunt gebruiken voor je werk als leraar (+59%),
- hoe ze onderzoeksmatig te werk moeten gaan (+30%).
De VO-docenten met een SEN-master vinden vaker dan hun collega’s zonder master dat ze leerlingen kunnen helpen met het aanpakken van complexe problemen (+58%). Meer dan twee keer zo veel van deze docenten zegt bovendien: ‘Ik ben tevreden met de werkdruk’.
Ook de leraren met een eerstegraads master lijken baat te hebben van hun vervolgonderwijs. Zo zeggen ze vaker dan hun collega’s zonder masteropleiding dat ze:
- activerende werkvormen goed weten te gebruiken (+42%).
- bij probleemgedrag tijdig ouders benaderen, het gedrag zo concreet mogelijk beschrijven en vragen naar het gedrag thuis (+53%),
- hun eigen handelen evalueren (+23%),
- actief betrokken zijn bij het ontwikkelen van lesmateriaal (+53%).
Belemmeringen
Maar profiteert de school als geheel ook van deze leraren met een master? Soms en niet zo vaak als zou kunnen, blijkt uit gesprekken met 45 leraren en 22 leidinggevenden. Leraren merken geregeld dat ze weinig mogelijkheden krijgen om het geleerde in de onderwijspraktijk toe te passen. Ze missen tijd en ruimte, maar ook aandacht en vertrouwen van de directie, zeggen ze. Ook levert de opleiding zelden voordelen op in het onderhandelen voor een hoger loon of een betere positie.
Leraren kunnen zich daardoor gaan afvragen of zo’n vervolgopleiding wel de moeite waard is. Velen vinden het volgen van een masteropleiding naast hun werk al zwaar genoeg en als dan ook nog eens de erkenning uitblijft, wat heeft het dan nog voor zin?
Die negatieve spiraal moet gekeerd worden. Versterk de invloed van masteropleidingen binnen de school, stellen de onderzoekers. Hier zijn enkele handreikingen om dat voor elkaar te krijgen:
Houd vast aan regelingen om het doorleren te bevorderen. Zowel wat betreft landelijke afspraken, zoals de Lerarenbeurs, als regelingen binnen de school. Bedenk als school goed wat je verwacht van je leraren die een master (willen) doen en hoe je ze daarin wilt faciliteren.
Stem ambities van de opleiding en de school op elkaar af. Verlang als school dat de leraar een master doet die (ook) aansluit bij beleidsdoelen van de school. Het is slim om tijdig met de masteropleiding en de leraar rond de tafel te gaan zitten, zodat de opleiding kan aangeven wat er mogelijk is en jullie specifieke afspraken kunnen maken.
Zorg voor een groep van leraren met een masteropleiding binnen de school. Leraren die als enige binnen hun school een masteropleiding op zak hebben, raken sneller in een isolement. De simpelste oplossing is om meerdere leraren een(zelfde) master te laten volgen. De overheid kan dit bijvoorbeeld stimuleren met een teambeurs zoals die inmiddels voor het basisonderwijs bestaat.
Denk tijdig na over hoe het geleerde te verzilveren valt. Leraren en hun leidinggevenden kunnen al tijdens de opleiding gaan nadenken over wat de leraar binnen de school zou kunnen gaan doen met het geleerde. Denk aan praktijkonderzoek, het maken van beleid of leermiddelen, etc. Voor aanvullende financiering kunnen jullie een aanvraag indienen bij het LerarenOntwikkelFonds of een andere subsidieverstrekker.
Geef voorbeelden van loopbaanpaden en -mogelijkheden voor leraren. Het is niet zozeer uit onwil, maar eerder onkunde dat scholen soms zo weinig mogelijkheden voor hun leraren met een master hebben, zien de onderzoekers. Laat je als school dan inspireren door goede voorbeelden bij andere scholen, die je onder meer kunt vinden op de websites van VOION https://www.voion.nl/programmalijnen/loopbaan-en-professionalisering, de PO-Raad https://www.poraad.nl/themas/opleiden-ontwikkelen-en-onderzoeken en de VO-raad https://www.vo-raad.nl/themas/36.
Heyma, A., Berg, E. van den, Snoek, M., Knezic, D., Sligte, H., en Emmelot, Y. (2017).
Effecten van een masteropleiding op leraren en hun omgeving. Amsterdam: SEO. In samenwerking met het Kohnstamm Instituut en de Hogeschool van Amsterdam.
http://www.kohnstamminstituut.nl/ki17-7.html
