Recensies

Levende idealen

Tekst Anne Burgers
Gepubliceerd op 16-09-2016 Gewijzigd op 19-04-2017
Hij geeft het goede voorbeeld, is niet huiverig om leerlingen waar nodig een complimentje te maken of te verbeteren en is consequent met straffen en belonen. Klinkt als de ideale leraar voor het Nederlandse onderwijs anno 2016, niet?

Toch is deze beschrijving al een half millennium oud: hij ontsproot aan het brein van Desiderius Erasmus, die hem in 1512 op papier zette.

Vitale idealen, voorbeeldige praktijken neemt onderwijskundige en pedagogische ideeën van historische denkers onder de loep, wat ook een uitgangspunt was van de vroegere artikelenserie Dode pedagogen in Didactief (zie www.didactiefonline.nl). In deel 1 van Vitale idealen komen Plato, Augustinus, Herbart, Newman, Van Koetsveld en Bavinck aan bod. In het tweede deel staan naast Erasmus ook Comenius, Koelman, Francke, Rousseau, Pestalozzi en Waterink centraal.

De boekjes richten zich op docenten en lerarenopleidingen, en bieden een beknopte introductie op de historische pedagogiek. En dat die hier en daar nog best relevant is, blijkt uit de opmerking van Erasmus.

Ieder hoofdstuk behandelt per filosoof niet alleen zijn visies op onderwijs en opvoeding, maar ook zijn eigen ontwikkeling en leven. Hiermee voorzien auteurs de ideeën van een heldere context. Ook komt in deel II de invloed van de homines universales op het huidige onderwijs aan bod en wordt ieder hoofdstuk afgesloten met reflectievragen, zoals: ‘Zou Pestalozzi een voorstander zijn geweest van passend onderwijs?’

Hoewel de boekjes een aardige aanvulling kunnen zijn op de algemene pedagogiekkennis van studenten aan de lerarenopleiding, moeten ze ook worden voorzien van een disclaimer. Vitale idealen is een uitgave van drie auteurs verbonden aan de Driestar Hogeschool in Gouda, die volgens de eigen website ‘werkt vanuit de overtuiging dat de Bijbel de blijvende vitale Bron is die ons basisrichtlijnen geeft voor onderwijs en opvoeding’. En dat merk je, want God en het Heilige Schrift komen om de haverklap om de hoek kijken.
In het hoofdstuk over de extremistisch-christelijke Francke (‘Opvoeden tot eer van God’) in deel II betwisten de auteurs bijvoorbeeld een negatieve publicatie die stelt dat Franckes betekenis voor ons onderwijs redelijk onbeduidend is. Met maar liefst zes uitgewerkte argumenten proberen ze de waarde van Francke te bewijzen voor het christelijke onderwijs. Met zulke op het geloof gebaseerde uiteenzettingen haken niet-christelijke studenten ongetwijfeld snel af helaas.

Piet Murre, Bram de Muynck en Henk Vermeulen (red.), ‘Vitale idealen, voorbeeldige praktijken I en II. Grote pedagogen over opvoeding en onderwijs’. Amsterdam: Uitgeverij Buijten en Schipperheijn. € 16,90.

Click here to revoke the Cookie consent