Presteren leerlingen beter als zij meer regie krijgen? Het antwoord op deze vraag is niet eenduidig, blijkt uit literatuuronderzoek van studies naar zelfregie van po- en vo-leerlingen, geboren tussen 2009 en 2019. Sommige studies wijzen uit dat leerlingen inderdaad profiteren van meer vrijheid in de klas en gemotiveerder raken om te leren. Andere laten juist zien dat die vrijheden afbreuk doen aan de motivatie. De keuzevrijheid is eerder een obstakel dan een kans.
Een oplossing voor deze patstelling is het regie-door-nabijheid-model (Agency through Transactional Proximity). Hierbij begeleidt de leraar leerlingen geleidelijk naar meer zelfregie. Een goede relatie tussen leraar en leerling is cruciaal: de leraar weet wat een leerling nodig heeft, aan kan en leuk vindt, en sluit daarbij aan. Dat vraagt om flexibele instructie en veel dialoog. Hoe veiliger kinderen zich in de klas voelen, hoe meer zij de keuzevrijheid benutten en waarderen.
Flexibele instructie betekent dat je niet alles strikt volgens het boekje doet, maar inspeelt op bijvoorbeeld de cultuur en leefwereld van leerlingen, aldus het onderzoek. Leg in de dialoog met leerlingen niet de nadruk op controle (doe je het wel goed?), maar geef opbouwende feedback. Geef leerlingen keuzevrijheid, maar leg ook uit waarom sommige ‘saaie’ taken belangrijk zijn en gedaan moeten worden.
Nicolette van Halem, Accommodating Agency-Supportive Learning Environments in Formal Education. Proefschrift Vrije Universiteit, 2022.
Dit artikel verscheen in Didactief, september 2022.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven