Onderzoek

Kleuters en wetenschap

Neem een grote bak met water en diverse objecten, zoals een potlood of een knikker. Wat blijft drijven en waarom? Het is een voorbeeld van taakjes die twee Groningse promovendi samen met kleuters deden. Ook al beschikken jonge kinderen niet over begrippen als zwaartekracht of soortelijk gewicht, ze blijken er al best zinnige dingen over te kunnen zeggen.Beide onderzoeken maken deel uit van het in 2006 geïnitieerde project TalentenKracht dat de bètatalenten van jonge kinderen exploreert. Centrale vraag in beide onderzoeken is: hoe verwerven jonge kinderen wetenschappelijk inzicht?

Heidi Meindertsma keek naar de interactie tussen kind en omgeving. Zij concludeert dat de leerkracht een actieve rol kan spelen in het doen gloren van wetenschappelijk inzicht. Hoe meer hij doorvraagt, herhaalt en aanmoedigt, hoe beter kleuters worden in het bedenken van (kloppende) verklaringen en ontdekken hoe het zit. Die effecten zijn er niet als je kinderen zelf de taakjes laat doen op de computer of met het materiaal laat spelen. Of als je zelf meteen het goede antwoord geeft. Meindertsma: ‘Laat kinderen zelf komen met verklaringen. Daar leren ze het meeste van.’

Steffie van der Steen kon aantonen dat open interactie en scaffolding ook besteed zijn aan kinderen uit het speciaal onderwijs (cluster 4). Ze zag nauwelijks begripsverschillen tussen deze en reguliere leerlingen. Onder de juiste omstandigheden kunnen zij meer dan gedacht, aldus Van der Steen. Haar advies: richt professionalisering van leerkrachten niet zozeer op feitelijke kennis van wetenschap en techniek, maar op het aanleren van goede gesprekstechnieken.

Heidi Meindertsma, Predictions and Explanations. Short-Term Processes of ScientificUnderstanding in Young Children. Proefschrift Rijksuniversiteit Groningen, 2014. Steffie van der Steen, ‘How Does It Work?’ A Longitudinal Microgenetic Study on the Development of Young Children’s Understanding of Scientific Concepts. Proefschrift Rijksuniversiteit Groningen, 2014
Dit artikel is verschenen in de rubriek Onderzoek Kort in Didactief, oktober 2014.