Onderzoek

Katholieke of algemene waarden?

Leerlingen opvoeden tot goede gelovigen. Dat is van oudsher de taak van katholieke scholen. Maar anno nu is die taak steeds minder vanzelfsprekend. De bisschoppen mogen dan nog steeds vinden dat katholieke scholen geloofswaarden moeten overdragen, in de lerarenkamer is allang niet meer iedereen gelovig. Wel komt in teamvergaderingen geregeld de vraag langs wat leraren belangrijk vinden om hun leerlingen mee te geven. ‘Dan worden altijd deugden als respect, verwondering en iets voor elkaar  over hebben genoemd, waarbij leraren meteen zeggen dat ze dit niet typisch katholiek vinden, maar algemeen menselijk,’ schrijft Tanja van Leeuwen in haar proefschrift.

Voor haar onderzoek interviewde Van Leeuwen tachtig leraren van zes scholen binnen de Stichting voor Katholiek Basisonderwijs Alphen aan den Rijn over wat zij leerlingen mee willen geven. Meest genoemd werden naastenliefde, respect voor andere mensen, samenwerking, zelfstandigheid en zelfvertrouwen. Deugden die je zowel algemeen als religieus kunt invullen. Daarom vroeg Van Leeuwen ook naar de bron waaruit leraren putten. Slechts veertien van de tachtig bleek belijdend katholiek of protestant. Achttien leerkrachten geloven niet in enige God of een andere bovennatuurlijke kracht. De resterende 48 zijn niet meer verbonden aan een kerkgemeenschap, maar ze wijzen geloof niet af.

Gelovig of niet, van leraren, zeker op een katholieke school, mag naast instrumentele  professionaliteit (inhoudelijke en didactische vakkennis) ook normatieve professionaliteit worden verwacht, stelt Van Leeuwen. Zo moeten zij ‘met elkaar in dialoog gaan over de visie die zij hebben op levensbeschouwelijke vorming en de morele opvoeding’ en katholieke scholen zullen ‘voortdurend met elkaar het gesprek dienen aan te gaan over wat voor hen “heilig” is.’

Tanja van Leeuwen, ‘Los-bandig katholiek. Een gevalstudie over morele opvoeding en bronnen van waarden bij leerkrachten in het katholiek basisonderwijs.’ Proefschrift Radboud Universiteit, 2016. Ook uitgegeven bij Uitgeverij Narratio.