Onderzoek

‘Je kunt die iPad ook uitzetten’

Wilfred rubens: 

In je boek schrijf je dat e-learning ooit je van het leek, dat er toen een dip kwam en dat we er langzaamaan weer wat in gingen zien. Waar staan we nu?
‘Toen begin deze eeuw de internetzeepbel uiteen spatte, dacht iedereen: dan zal het met e-learning ook wel niks worden. Dat valt mee, al gaan de ontwikkelingen minder snel dan ooit gedacht. Er is veel uitgeprobeerd en onderzocht en we weten beter wat wel en niet werkt. Belangrijkste op dit moment is dat lang nog niet altijd goed wordt nagedacht over welke technologie je wanneer inzet. Daar worstelen leraren vaak nog mee.’

Ze gebruiken de computer als een veredeld krijtje?
‘Dat gebeurt wel eens ja. Simpelweg een papieren boek overhevelen naar een pc-scherm, daar wordt je onderwijs niet beter van. Dat kan zelfs averechts werken. Wat wel goed werkt, is om bijvoorbeeld een natuurkundig proces in de vorm van een digitale animatie uit te leggen. Je moet dus nadenken over de meerwaarde van ict voor leren.’

Zijn daar vuistregels voor te geven?
‘Begin niet onbezonnen met e-learning. Laat je wel inspireren, maar niet drijven door technologie. Een andere vuistregel is dat je technologie niet vrijblijvend moet inzetten, maar altijd moet koppelen aan een betekenisvolle taak. Ik geef daar in mijn boek diverse tips voor. Houd verder je eigen leerdoelen en onderwijsvisie voor ogen. Een formatieve toets waarbij leerlingen direct feedback krijgen en je kunt controleren wat ze wel en niet begrepen hebben, past in elk type onderwijs. De Flipped Classroom, waarbij leerlingen online zelfstandig stof bestuderen en de klas alleen gebruikt wordt om samen aan een opdracht te werken of te discussiëren over de stof, verandert je onderwijs natuurlijk veel ingrijpender.’

Stel, ik ben leraar die wel wat wil met e-learning. Hoe pak ik dat aan?
‘Kijk wat er al aan ervaringen is van collega’s. Op de sociale media vind je daarover voldoende tips en tricks. Ga vervolgens gericht op zoek naar ondersteuning. Elke leraar heeft wel een collega die verder is met digitale technologie. Leer van elkaar. Zet technologie pas echt breed in als je weet dat het werkt. Dat is ook mijn tip voor schooldirecties: begin met een klein project en bouw dat geleidelijk uit.’

Er was voor de zomervakantie ophef over de iPadschool. Hoe kijk jij daartegenaan?
‘Ik ben een groot voorstander van iPads, ze zijn draagbaar, makkelijk en flexibel in gebruik. Ook kun je er creatieve leeractiviteiten mee uitvoeren. Maar leraren willen nog wel eens vergeten dat je zo’n apparaat ook uit kunt doen. Vroeger moest je een computerlokaal reserveren en zaten leerlingen dus de hele les achter de computer.  Het grote voordeel van iPads is nou juist dat je ze heel flexibel kunt inzetten. Doe dat dus ook. Het lijkt me voor leerlingen ontzettend vervelend om de hele tijd met zo’n apparaat bezig te zijn.’

De Duitse onderzoeker Manfred Spitzer heeft het zelfs over digitale dementie. Is dat inderdaad een gevaar: worden we dommer van digitale media?
‘Ik ken zijn boek niet en zou graag meer willen weten over zijn onderzoek. Er zijn namelijk ook onderzoeken die stellen dat je juist slimmer wordt van internet. Casper Hulshof en Pedro DeBruykere hebben bijvoorbeeld in hun boek Jongens zijn slimmer dan meisjes en andere mythes over leren en onderwijs die stelling dat je dommer wordt van internet ontkracht als een mythe.’

Zal ons onderwijs ooit volledig digitaal worden?
‘Nee, in Nederland verwacht ik dat niet. Online leren is een goede optie voor gebieden waar de afstanden ver zijn of wegen moeilijk begaanbaar. Maar als je de gelegenheid hebt een school en een leraar te bezoeken, waarom zou je dan louter online leren? De mengvorm is volgens mij het beste.’ 

Wilfred Rubens, E-learning. Trends en ontwikkelingen. Uitgeverij InnoDoks, 2013.

Dit artikel verscheen in Didactief, september 2013.