Interview

‘Ik heb niet de illusie dat ik alles in mijn eentje kan’

U hebt een paar keer ‘gehopt’ als schoolleider. Inmiddels zit u hier voor het vijfde jaar. Hoe lang moet je ergens zitten om van toegevoegde waarde te kunnen zijn?
‘Ik was ooit twee jaar schoolleider op een school in Amsterdam. Dat is te kort. Ik heb het liever niet over jaren, maar over cycli. Zo zijn we twee jaar geleden begonnen met een schoolplan. Een stichtingbreed traject, waarbij we het toenmalige strategisch beleidsplan kritisch onder de loep namen. De oude schoolplannen, bijna allemaal geschreven door externe instanties, leken allemaal inwisselbaar. Er kwam een eigen plan, gericht op de behoeften van de school en de wijk. In het schoolplan bepaalden we samen met het team de speerpunten voor de komende vier jaar. Over één à twee jaar zitten we in de afronding. Het is mooi om daar aan het eind van de cyclus op terug te kijken. En vast te stellen: dat hebben we samen gedaan.’
 

Een leraar uit uw team zegt: ‘Nu ik een pittige groep met een arrangement heb, is Jos betrokken en veel in beeld. Dat vind ik fijn, dat heb ik de andere jaren gemist. Misschien heeft dat ook te maken met de locatie. Ik werk sinds lange tijd weer op de hoofdlocatie, waar Jos zijn kantoor heeft.’
‘Ik doe altijd erg mijn best om niet in zij van de dislocatie en wij van de hoofdlocatie te praten. Zo wil ik niet denken. We spreken bewust over de Juttepeergaarde en de Zeldertsedreef. Teambijeenkomsten organiseren we op beide plekken. Ik snap wel waar het gevoel vandaan komt. Het klopt ook, ik bén de laatste tijd ook meer in beeld. Door het verloop in ons MT (twee teamleiders en een schoolbusinessmanager, red.) heb ik wat teamleiderschap waargenomen en daardoor zit ik in sommige gevallen nog dichter op het primaire proces.’

Dus uw betrokkenheid in dit specifieke geval is van tijdelijke aard?
‘Ja, want bij ons is de teamleider het aanspreekpunt, niet de schoolleider. Neemt niet weg dat ik het fijn en interessant vind om bij het primaire proces betrokken te zijn. Dit probeer ik zoveel mogelijk te doen. Het komt soms in het gedrang door andere taken, waardoor ik niet altijd op school aanwezig kan zijn.’

Betreurt u dat?
‘Nee, ik heb een fantastische baan. Ik heb mijn handen vrij om onderwijs inhoudelijk bezig te zijn, ik sta met één voet in de klei. Soms neem ik even een groep over, ik spreek leerlingen en ouders op de gang, loop regelmatig lokalen binnen en draai met leerkrachten mee in pauzeroosters.’

Twijfelt u ook wel eens?
‘Absoluut. Aan het begin van de coronacrisis stond het water me aan de lippen. Wat pak ik op en wat leg ik bij een ander neer, waar gaan we de knoop doorhakken? Ik denk regelmatig: moet ik mijn collega’s wel lastigvallen?
Ik heb geworsteld en besloten mijn onzekerheden met het team te delen. Sinds Covid zien collega’s meer mijn kwetsbare kant. Ik ervaar de fantastische kracht van een team. Toen ik bij een aanhoudend bezettingsprobleem opperde zelf voor de klas te gaan, zeiden collega-schoolleiders dat ik dit niet moest doen en moest voorleggen aan het team. Dat gesprek met het team zorgde ervoor dat collega’s bereid waren te wisselen van groep en een invaller bood aan langer te blijven. Ik heb zoveel geleerd. Ik vraag het team nu nog meer mee te denken, we brainstormen nog vaker. Ik heb niet (meer) de illusie dat ik alles in mijn eentje kan.’

Een andere leerkracht zegt: ‘Jos is persoonlijk en kan je geruststellen. Toen ik een keer langs kwam met een vraag liet hij me eerst zijn nieuwe plaat horen om te vragen wat ik ervan vond.’
‘Haha, ja ik heb een platenspeler in mijn kamer. Ik ben gek op muziek en deel dat graag. Je ‘zijn’ maakt deel uit van hoe je je vak uitoefent. Naast directeur ben ik bassist in een punkband en voorzitter van de stichting Keiroze (belangenbehartiger lhbti-gemeenschap, red.). Hoe ik op een vraag reageer, hangt af van de aard en urgentie ervan. Soms kan muziek zorgen voor ontlading, bij de ander moet ik gelijk tot de kern komen, omdat het persoonlijk is, of omdat iets hoog zit. Ook al kan ik het niet gelijk oplossen, ik wil dat mensen weten dat ik ze heb gehoord.’

Onderzoek toont aan hoe cruciaal de rol van competente schoolleiders is voor de kwaliteit van een school. Hoe ziet u dat?
‘Eens. Kinderen verdienen een leerkracht die hen verder helpt in hun ontwikkeling, leerkrachten verdienen een schoolleider die hen verder helpt in hun ontwikkeling.’

Bent u zo’n schoolleider?
‘Ik denk het wel. Ik sta als schoolleider pal voor én achter mijn team.’

Hoe geeft u dat vorm?
‘Met alle medewerkers voer ik ambitiegesprekken en daarin bekijk ik wat een collega nodig heeft om zichzelf te ontwikkelen in z’n professie. Dat probeer ik vanuit intrinsieke motivatie te laten plaatsvinden en soms is het nodig daar meer in te sturen. In een heel enkel geval is het noodzakelijk en dan is er geen sprake van vrijblijvendheid.
Ook probeer ik zoveel mogelijk rompslomp bij leerkrachten weg te halen, zodat ze zich (bijna) volledig kunnen richten op hun kerntaak. Onze mailbox puilt uit met ongevraagd advies en cursusaanbod van allerlei aanbieders. Van Lopen voor water tot onze achterstanden door corona wegwerken voor vijf-tien-hon-derd euro. Dan staat er in het onderwerp: Heeft u al nagedacht over...? En dan denk ik altijd: Ja, ik heb nagedacht. Ik zou dolgraag een virtuele nee-nee sticker willen op mijn mailbox.
Goed leiderschap heeft te maken met focus. Veel dingen zijn interessant of boeiend, maar we moéten keuzes maken, niet met alle trends meewaaien en reageren op alles wat voorbij komt. Mijn stelregel is: Is dit project, traject of plan het allerbest voor onze leerlingen? Of doen we het alleen om onszelf (tijdelijk) te ontlasten?’

Dit artikel verscheen in de special 'Schoolleiders maken het verschil' bij Didactief, november 2020.