Veel leraren en onderwijskundigen vinden contextsommen ‘te talig’. Het zou meer gaan om begrijpend lezen dan om rekenen. Twee recente onderzoeken maken duidelijk hoe je leerlingen kunt helpen bij deze opdrachten.
Een afbeelding in plaats van een lange beschrijving helpt, concludeert Kees Hoogland. Hij liet bijna 32 duizend leerlingen van groep 8 t/m het mbo online een rekentoets maken. De helft van de leerlingen kreeg opdrachten met tekst en de andere helft kreeg dezelfde opdrachten maar dan met afbeeldingen. Leerlingen die de opdrachten met afbeeldingen maakten, presteerden beter. Jongens hebben er net wat meer profijt van dan meisjes. Bij een opdracht over de prijs van gordijnen kun je bijvoorbeeld beter een foto van een raam met maten geven dan een tekstje over de grootte van de ramen. Hoe minder woorden er gebruikt worden, hoe beter leerlingen presteren.
Maar wat als je toch een verhaaltjessom voor je hebt? Dan kun je leerlingen denkstappen aanleren, adviseert Willem de Kock. Leer de kinderen eerst de som goed te lezen en te analyseren welke woorden belangrijk zijn. Laat ze daarna bedenken wat het probleem is en welke rekenbewerking er nodig is om de som op te lossen (exploreren), plannen in welke stappen het probleem opgelost kan worden en vervolgens de som uitrekenen (implementeren). Vraag ze tot slot te controleren of het antwoord bij de vraag past. Deze denkstappen kun je steeds herhalen en voordoen.
Computerprogramma’s kunnen leerlingen individueel ondersteunen. De Kock onderzocht een programma dat leerlingen tijdens het maken van een contextsom per denkstap hints geeft. Denk aan een schematische tekening van het probleem, een realistische afbeelding zoals bij het onderzoek van Hoogland, of de vraag ‘Welke getallen heb je nodig?’ Na het werken met dit programma maakten leerlingen minder fouten in contextsommen. De hints helpen bij het begrijpen van de opdracht en het opstellen van een plan om de opdracht uit te rekenen. De hints werden nog effectiever als de uitleg ook gesproken werd, zodat er een combinatie tussen visuele en auditieve input was. Een afbeelding en de opsplitsing in denkstappen maken het voor kinderen dus een stuk makkelijker om contextsommen op te lossen.
Willem de Kock, The Effectiveness of Hints during Computer Supported Word Problem Solving. Proefschrift Rijksuniversiteit Groningen, 2016. Kees Hoogland, Images of Numeracy: Investigating the Effects of Visual Representations of Problem Situations in Contextual Mathematical Problem Solving. Proefschrift Technische Universiteit Eindhoven/NRO, 2016.
Dit artikel verscheen in de rubriek 'Onderzoek Kort' in het januari/februarinummer van Didactief, 2017.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
