Interview

Geluksmomenten

Ze zijn er nog, bevlogen mensen in het onderwijs. Deze maand dramadocent René Koenegras. Hij geeft leerlingen van de rebound spelenderwijs sociale vaardigheden mee. ‘Lachen schept een intieme band.’

Je moet ze naar je toe laten komen. Ik ga niet zo zitten…’ Hij schuift naar het puntje van z’n stoel, ‘maar zo.’ Onderuit gezakt speelt hij zijn favoriete begin van een eerste les, het spelletje ‘geen ja/geen nee’. Hij gebaart naar een denkbeeldige stoel naast hem. ‘Zodra de leerling hier zit, zeg ik: ben je er klaar voor? Antwoord: ‘Ja’, zeg ik: ‘Af!’ Zo zie ik hoe ze reageren, leer ik ze al een beetje kennen. Doet zo’n jongen dit’, hij springt op en neemt een dreigende houding aan, ‘dan duw ik ’m weg: wegwezen! Dat is een taal die ze begrijpen.’

Naast duidelijk maken wie de regie heeft, bouwt René Koenegras (42) de eerste lessen vooral aan vertrouwen. Want toneelspelen, dat is kwetsbaar zijn. ‘Ik zorg dat het hilarisch wordt. Lachen schept een intieme band. Dat is echt heel bijzonder, de sfeer verandert, ze ontspannen zich en vergeten hun negativiteit.’ Koenegras staat zo’n dertig uur voor de klas op twee reboundvoorzieningen, een praktijkschool en op een havo/vwo-school in de brugklassen. Opgeleid als acteur gaf de dramadocent ruim twintig jaar geleden vanuit het Rotterdams Centrum voor Theater zijn eerste gastlessen in het speciaal voortgezet onderwijs. ‘Vreselijk. Ze deden niet wat ik wilde en hingen zowat in de lamellen. Tot ik bedacht dat ik zelf ging meespelen. Dat vonden de leerlingen erg leuk en ze voelden: we kunnen iets. Van daaruit leerde ik ze spelenderwijs sociale vaardigheden, zoals luisteren naar elkaar.’

De methode Theater als middel ontstond toen Koenegras samen met collega’s een programma maakte voor de Raad voor de Kinderbescherming, waarin jongeren via rollenspellen inzicht moesten krijgen in een gepleegd delict. ‘Wij werkten vanuit positiviteit, niet veroordelend.’ Zo werkt hij nu nog en dat maakt veel bij leerlingen los. Via theater blijken leerlingen zich goed te kunnen uiten over ingrijpende zaken als geweld, seksuele intimidatie en discriminatie. Vaak kunnen hulpverleners met leerlingen verder vanaf het punt waar Koenegras met hen gekomen is. Lachen of huilen, toneelspelen brengt leerlingen dichter bij zichzelf. Door het spelplezier ervaren ze bovendien dat er méér is in het leven. ‘Soms vergeten ze zichzelf als ze aan het spelen zijn. Dat is heel ontroerend om te zien.’

Koenegras gebruikt een bolle rode clownsneus als symbool voor zijn werk. ‘Je zult mij nooit met zo’n neus op zien spelen, maar de taal van de clown is grenzeloos en ik wil openstaan voor iedereen, ongeacht religie, afkomst, of wat dan ook.’ Het meest geniet hij van werken met de jongeren van de rebound. ‘Veel van mijn leerlingen hebben niet zo’n leuk leven en ik kan ze iets waardevols geven. Geluksmomenten. Mijn beloning is als ik zie dat ze geraakt zijn, dat ze stralen als ze het lokaal uitgaan, trots op wie ze zijn.’

René Koenegras heeft zijn methode via oefeningen en uitleg beschreven in een boek, zie http://www.theateralsmiddel.nl

Dit artikel verscheen in Didactief, mei 2012.