Johan Hofs gedroomde school van morgen is een brede leer- en leefgemeenschap. Er is een sporthal, die leerlingen en buurtbewoners na school gebruiken, een bejaardentehuis, waar ze hun maatschappelijke stage doen. ‘Het is een soort brede school maar dan nog breder, zodat uit alle aan elkaar geknoopte voorzieningen economisch en financieel rendement te halen is. Een school waar de digitale leeromgeving een grote rol speelt, maar die ook sociaal is: iedereen werkt met iedereen samen.’
‘Wat ik zeg, bestaat nog niet’, zegt Johan Hof. Hij is leerkracht groep 7 en onderwijskundig informatieadviseur van obs West in Capelle aan den IJssel. ‘Maar daar gaan we wel naar toe.’ Hof bedacht alvast de Klas voor de Toekomst. ‘Mijn kindje’, zegt hij, dat nu onderdeel is van Obs West en huist in een lokaal dat ongeveer twee keer zo groot is als normaal. ‘Wij hokken dertig kinderen op in 55m2. Dat kán niet, dat is veel te krap. Toen ik deze klas wilde bouwen, vond de toenmalige directie dat een goed idee, maar “ik moest het eerst maar eens in een gewoon lokaal proberen”. Toen heb ik gezegd: “Dat doe ik niet.” Ik wilde laten zien wat er gebeurt als je kinderen meer ruimte geeft om zich in te ontplooien. De directie heeft een potje geld gevonden en zo is het mij toch gelukt dit te realiseren.’
Hofs ruimte overtuigt: in de klas voor de toekomst kunnen veertig kinderen rond hobbelen en dan heb je nog geen geluidsoverlast. Met slim vormgegeven meubilair dat zich in vele opstellingen laat schuiven, werkhoeken, een digitaal schoolbord en veel ict biedt de klas letterlijk en figuurlijk ruimte aan verschillende werkvormen en leerstijlen. ‘Wij doen echt niet alles digitaal. Kinderen leren ook in de zandbak. Ze bouwen bijvoorbeeld een berggebied na met boomgrens en sneeuw. Of ze leren proefondervindelijk over de zintuigen.’
Elke leraar kan met zijn klas gemiddeld een aaneengesloten week per schooljaar aan de slag in het lokaal. Hof of zijn collega Ellen Bourne begeleiden hun collega’s. Hof: ‘Wij willen dat een leerkracht kan switchen tussen verschillende werkvormen. Met klassikaal onderwijs is niks mis, maar je moet ook iets met meervoudige intelligentie kunnen, met coöperatieve en zelfstandige werkvormen en met mindmappen. De leerkrachten zien en ervaren hier een breed palet aan werkcompetenties, waarvan wij willen dat ze die na zo’n week meenemen naar hun eigen klas.’
Ict is in de klas voor de toekomst een hulpmiddel dat het onderwijs beter laat aansluiten bij de leerbehoeften van kinderen. ‘De rol van de leerkracht blijft natuurlijk ongelooflijk belangrijk. Ook in een digitale leeromgeving zal hij niet verdwijnen. Hij kan alleen een kind veel gerichter helpen.’
Hofs eigen groep test tijdens ons bezoek een bordspel dat belangstelling voor techniek moet wekken. Met filmpjes op het digitale schoolbord en ‘ouderwetse’ spelborden en pionnen op de tafels. Hof: ‘Wij werken samen met educatieve uitgeverijen, testen methodes, geven feedback, denken en sturen mee. Dit jaar gaan we bijvoorbeeld iPads testen voor twee uitgeverijen die er digitale boeken op hebben staan. iPads zijn het onderwijshulpmiddel van de 21ste eeuw. Kijk, hier zit een filmpje bij, op de kaarten kun je inzoomen. Je hebt alles bij de hand: de vragen zijn digitaal dus je kunt meteen controleren of je het goed of fout hebt. Wat wil je nog meer?! Een digitale werkplek voor kinderen, daar zou ik voor gaan! Ik kom zelf uit de techniek, dus ik weet wat technisch mogelijk is.’
De school van morgen is vrij van papieren boeken, verwacht Hof. De methodes zitten in computermodules. ‘Bij taalonderwijs moet een kind bijvoorbeeld de persoonsvorm in een zin aanklikken. Is het antwoord verkeerd, dan vraagt de computer: Maak er eens een vraagzin van? Of er verschijnt een nieuwe zin. De computer kan dat eindeloos herhalen, een leerkracht niet. Zo kan elk kind op zijn eigen niveau werken. Dat is alleen mogelijk in een digitale leeromgeving. Wij kunnen als leerkracht niet dertig verschillende leerlijnen aan in een klas.’
‘Bij een zwakke rekenaar kan de computer zien: dat kind beheerst de tafels nog niet op het goede niveau. Dat krijgt dan wel dezelfde sommen, maar met een rekenmachientje ernaast of een tafelkaart. Waarom zou je een kind dat de tafels nooit zal leren, blijven belasten? Natuurlijk moet je ze blijven trainen, maar geef het bij de rekenles zo’n hulpmiddel.
‘We helpen zoveel om zeep in het basisonderwijs omdat kinderen boven hun pet moeten werken. We vergen te veel van ze. In een digitale rekenklas is die frustratie niet nodig. Dan heeft zo’n kind gewoon plezier in rekenen, op zijn niveau. Ik hoop dat ik dat nog mag meemaken.’
Hof kan úren over onderwijs praten, dat is duidelijk. ‘Ons onderwijs is niet slecht, maar het kan stukken beter. Het kan effectiever en efficiënter. Het allerbelangrijkste is dat we meer uit kinderen halen dan we op dit moment doen. En dat is mijn passie. We moeten kinderen laten opgroeien in de 21ste eeuw, in een globaliserende wereld. Zorg ervoor dat ze wereldburgers zijn, want ze overleven het niet als ze op digitaal gebied achterblijven bij het buitenland.’
Obs West in Capelle aan den IJssel (860 leerlingen) huisvest de Klas voor de Toekomst in een lokaal dat twee keer zo groot is als normaal. Met slim vormgegeven meubilair en veel ict biedt de klas letterlijk en figuurlijk ruimte aan verschillende werkvormen en leerstijlen.
Dit artikel verscheen in de rubriek 'Mijn School' in Didactief, september 2012.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
