Recensies

Fraaie woordenstrijd

‘Boem, paukeslag, daar ligt alles plat’ dichtte Paul van Ostaijen kort na de Eerste Wereldoorlog in zijn bundel Bezette stad (1921). Ik moest eraan denken tijdens het lezen van de nieuwe dichtbundel van Ted van Lieshout. Van Ostaijen was een van de eersten die visuele poëzie schreef: hij zette de typografie in om zijn woorden kracht bij te zetten. Ook Van Lieshout, die als dubbeltalent altijd al beeld en gedicht combineert, experimenteert steeds meer met typografie. Zo introduceerde hij in Driedelig paard (2011) beeldsonnetten en blokgedichten. Zijn nieuwste bundel, Ze gaan er met je neus vandoor, is een en al typografie.
De bundel opent klassiek, met een liefdesgedicht. Daarna volgen twee vrijwel lege bladzijden: de dichter heeft er de brui aan gegeven. Zijn woorden (in zwart) pikken dat niet, ze willen niet lummelen, want ‘wij hebben gewoon zin in dit boek’. Ze plaatsen een contactadvertentie voor hun door liefdesverdriet gekwelde dichter en krijgen antwoord van rode woorden van een andere dichter. De rooien komen op bezoek, maar het botert niet echt. Het wordt dringen op de pagina’s en de rode woorden weten de zwarte woorden steeds verder te verdrukken.
En als dan alle pagina’s roodgekleurd zijn, volgt in het hart van het boek het gedicht Winter in Ieper (1918-2018) van Hilda Steunvoet (anagram van Ted van Lieshout), met een beginregel die knipoogt naar Martinus Nijhoff: ‘Wij kwamen naar Ieper om de grote oorlog terug te kijken’. Het gedicht brengt geen inkeer, het zwengelt integendeel de woordenstrijd alleen maar verder aan, totdat deze eindigt op een bloedrode pagina met in zwarte letters ‘BOM’. Het rode woordleger is verdreven, bij de zwarten zijn drie letters gesneuveld, maar ze praten zo goed en zo kwaad het kan verder.
Van mooie woorden of zinnen moet deze bundel het niet hebben, van de fraai verbeelde woordenstrijd wel. Van Ostaijen ontwierp na de oorlog een nieuwe poëzie, omdat klassieke mooischrijverij niet meer genoeg was om te beschrijven wat er aan de hand was in de wereld. Van Lieshout is schatplichtig aan hem: hij voert de typografische poëzie tot nieuwe hoogte, om uit te drukken wat woorden alleen niet vermogen.

Ted van Lieshout (tekst en ill.), Ze gaan er met je neus vandoor. 84 blz. Vanaf 10 jaar. Leopold, 2018, € 14,99.

Deze recensie verscheen in Didactief, oktober 2018. 

Didactief mag van dit boek drie exemplaren weggeven. Vul snel het formulier op de winpagina in om mee te doen!

Lees ook onze boeksignalementen in de boekenWIJZER. 

Verder lezen

1 boekenWIJZER