Ik ben 25 en geef Engels op het vmbo. Nog niet zo lang geleden leerling was ik zelf leerling en ik weet nog goed hoe frustrerend het is om vooral op cijfers te worden afgerekend. Juist daarom werk ik met formatief handelen: niet het cijfer staat centraal, maar het leren zelf.
In het begin dacht ik dat formatief handelen ingewikkeld was, met veel schema’s en extra werk. Maar al snel ontdekte ik dat het juist in kleine, speelse dingen zit. In mijn lessen gebruik ik vaak korte spelletjes. Met een reuzendobbelsteen laat ik bijvoorbeeld leerlingen bepalen hoeveel werkwoordsvormen ze moeten noemen. Of ik gooi een zachte bal door de klas: wie hem vangt, moet een Engelse zin maken met het woord dat ik roep. Leerlingen in groepjes vormen samen met houten letters Engelse woorden.
Zo’n spelmoment duurt maar een paar minuten, maar geeft mij heel veel informatie. Ik zie meteen wie de basis beheerst en wie nog wat hulp nodig heeft. Ik merk ook snel of een hele klas moeite heeft met de verleden tijd, of dat vooral één of twee leerlingen over de spelling struikelen. Op die manier kan ik direct beslissen: oefenen we dit nog even extra, of is het tijd om verder te gaan?
Ook bij feedback hou ik het klein. In plaats van alles voor te zeggen, vraag ik vaak: ‘Wat denk je zelf dat er beter kan?’ Leerlingen ontdekken hun eigen fouten sneller dan je denkt. Soms laat ik ze elkaars werk nakijken met simpele feedback: één ster (wat ging goed) en één wens (wat kan beter). Het is laagdrempelig en leerlingen durven daardoor meer te proberen.
Wat mij aanspreekt in deze manier van werken, is dat de sfeer in de klas er beter van wordt. Leerlingen zien fouten niet meer als afrekenen, maar als kans om verder te komen. Tijdens een balspel hoor ik vaak: ‘Mag ik nog een keer?’ Dat enthousiasme gebruik ik om ze ongemerkt extra te laten oefenen.
Tessy Dijkman is docent Engels op Het Westeraam in het Gelderse Elst, een kleine vmbo-school voor voor (schakel-)basis, kader en gemengde leerweg met zo’n 650 leerlingen.
Begin klein en maak het speels. Een dobbelsteen, een bal of een setje letters gebruiken, kan al helpen om te achterhalen waar je leerlingen staan. Het kost weinig tijd, maar levert veel op: inzicht in het leerproces, meer plezier en leerlingen die zich eigenaar voelen van hun leren.
Dit artikel is verschenen in Didactief, november 2025.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
