Bianca (19), Elina (17) en Sara (26) volgen de opleiding Onderwijsassistent op het Friesland College in Heerenveen. Aan de hand van een checklist delen zij hun ervaringen over de stappen die je rond je achttiende moet zetten om je financiële zaken op orde te krijgen en te houden.
1. DigiD aanvragenWie achttien wordt, heeft een DigiD nodig om online zaken te regelen met bijvoorbeeld de overheid, het onderwijs of de zorg.
‘Vraag hem op tijd aan, want je hebt hem voortdurend nodig!’ Bijvoorbeeld voor het aanvragen van studiefinanciering en zorgtoeslag. Vanaf veertien jaar kan elke jongere zelf een DigiD aanvragen. ‘Je krijgt hierover een brief’, zegt Elina (foto). ‘Het slimst is om steeds direct de volgende stap te zetten, dan vergeet je het niet.’ Elina en Bianca gebruiken voor het inloggen de DigiD-app. Sara niet. ‘Ik heb een hekel aan apps en ik onthoud mijn inloggegevens wel. Dus ik log in op mijn laptop en krijg daarvoor een sms-je.’ Sara gebruikt haar DigiD bijvoorbeeld om in te loggen bij DUO. ‘Ik raad jullie echt aan om dat één keer per jaar te doen, om je gegevens voor de prestatiebeurs te checken’, tipt ze de anderen.
Om dingen te kunnen betalen, is een betaalrekening nodig. Vaak hebben ouders deze al geregeld. Sparen is belangrijk, daarvoor kunnen jongeren een spaarrekening openen.
‘Ik heb zes verschillende spaardoelen’, vertelt Bianca. ‘Op school hebben we daar aandacht aan besteed, maar ik heb het ook van huis uit meegekregen. Van wat ik verdien met mijn bijbaantje zet ik maandelijks een bedrag apart. Eén van de doelen is “onvoorzien”. Als er iets kapotgaat, is het prettig om het te kunnen vervangen.’ Sara: ‘Ik woon zelfstandig en heb momenteel geen bijbaantje. Sparen lukt dus niet echt. Om rond te kunnen komen, maak ik maandelijks een begroting. Bijvoorbeeld schoolboeken zijn toch wel een grote noodzakelijke uitgave.’ ‘Wat je in ieder geval niet moet doen, is alles in één keer uitgeven’, vindt Elina.
3. Zorgverzekering afsluiten
Wie achttien jaar is, moet verplicht een zorgverzekering hebben. Anders kan je een boete krijgen. De meeste verzekeraars hebben speciale pakketten voor jongeren en studenten.
‘Bij het uitzoeken van een geschikte ziektekostenverzekering hebben mijn ouders mij geholpen’, zegt Bianca (foto). ‘Samen hebben we op een rijtje gezet wat wel en wat niet gedekt hoeft te zijn.’ Elina heeft nog geen ziektekostenverzekering. ‘Maar als ik straks achttien ben, kom ik daar samen met mijn ouders wel uit.’ Sara vindt het vooral gedoe om jaarlijks opnieuw te moeten kijken welke verzekering het voordeligst uitvalt. ‘Ik heb wel eens de neiging gehad mijn eigen risico heel hoog te zetten, zodat ik maandelijks weinig premie hoef te betalen. Maar als je dan iets overkomt, dan ben je wel de Sjaak. Stel dat ik een been breek… Ik heb verhalen gehoord van anderen bij wie dat is gebeurd. Dus betaal ik toch liever wat meer.’
De meeste jongeren en studenten hebben vanwege hun lage inkomen recht op zorgtoeslag. Deze is aan te vragen bij de Belastingdienst en compenseert de hoge kosten van de zorgverzekering.
Elina, Sara en Bianca hebben alle drie al eens zorgtoeslag aangevraagd. Alleen Elina heeft het nog nooit ontvangen, omdat ze nog geen achttien is. ‘Het is allemaal heel simpel om aan te vragen’, zegt ze. ‘Je moet alleen wel weten dat het er is. Het was maar net dat mijn ouders het vertelden. Dus toen heb ik het meteen gedaan. Een beetje te vroeg dus…’
Jongeren zijn tot maximaal hun 27e met ouders meeverzekerd voor aansprakelijkheid zolang ze thuis wonen, of uit huis wonen én studeren. Gaan ze werken of hebben ouders geen aansprakelijkheidsverzekering? Dan is het verstandig deze zelf af te sluiten.
‘Wat is dat?’, vraagt Bianca verschrikt. Docent Feinette Brouwer legt uit dat het gaat om schade die jij veroorzaakt aan eigendommen van anderen. Handig bijvoorbeeld bij het laten vallen van een telefoon. Geen van drieën heeft een aansprakelijkheidsverzekering. Brouwer stelt gerust: ‘In bijna alle beroepspraktijkvormingsovereenkomsten bij stages is dit geregeld. En grote kans dat het al via je ouders gedekt is.’ Dat vindt vooral Sara iets om te checken.
6. Belastingaangifte doen
Achttienjarigen zijn zelf verantwoordelijk voor hun geldzaken, dus ook voor de belastingaangifte.
‘Ik weet nog dat ik een aantal jaren geleden een half jaar in Nederland gewerkt had en daarna in Kroatië ging wonen’, vertelt Sara (foto). ‘Toen ik voor dat jaar belastingaangifte moest doen, moest ik geloof ik wel 85 formulieren invullen. Het was echt een enorm gedoe. Iedereen die langere tijd naar het buitenland gaat, mag daar wel op voorbereid zijn.’ Bianca heeft al wel eens aangifte gedaan en vond het niet ingewikkeld. Voor Elina is het allemaal nog nieuw. ‘Ook hier zullen mijn ouders me wel bij helpen.’
|
Dit artikel verscheen in de special Is jouw leerling geld de baas? van Didactief, december 2023.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
Geldzaken, óók burgerschap
