Onderzoek

Drie vragen aan Sara Geven

Hoe betrouwbaar is straks de eindtoets, nu het onderwijs zo wisselvallig is door corona?
‘Door de pandemie is hulp van ouders bij schoolwerk belangrijker geworden. Uit onderzoek weten we dat leerlingen uit kansarme milieus dit minder goed kunnen krijgen en tijdens de schoolsluiting op achterstand zijn gekomen. Daarom is de uitgangspositie waarmee leerlingen straks aan de eindtoets beginnen, veel ongelijker en geeft de score mogelijk een vertekend beeld. Toch betekent de eindtoets voor sommigen een extra kans om zich te bewijzen. Daarom is mijn advies hem wel af te nemen.’

Hoe kunnen leerkrachten toch passende schooladviezen geven? 
‘Een gestandaardiseerde adviesprocedure geeft onbewuste vooroordelen van de leerkracht minder ruimte. Dan bepaalt de school het niveau aan de hand van het leerlingvolgsysteem en de eindtoets. Maar ik pleit ervoor om zeker nu ook naar omstandigheden te kijken. Als een leerling de afgelopen jaren flink is gegroeid, maar het havoniveau volgens de criteria net niet heeft bereikt, kan hij dat straks mogelijk wel aan. Sommige leerkrachten geven een voorzichtig advies, bijvoorbeeld vanwege een moeilijke thuissituatie. Maar je kunt ook denken: dat hij dit presteert met weinig hulp, laat zien dat hij meer in zijn mars heeft. Ons onderwijssysteem is best rigide: als een leerling eenmaal laag zit, is het heel moeilijk om te klimmen. Adviseer dus – juist nu – het liefst zo kansrijk mogelijk.’

Wat hebben scholen op dit vlak nodig van OCW?
Het ministerie kan leerkrachten bewuster maken van de toegenomen ongelijkheid door corona. En laat middelbare scholen weten dat de uitslag van de eindtoets een vertekend beeld kan geven. Verder is een heldere adviesprocedure belangrijk. Toen de toets vorig schooljaar niet doorging, was het onduidelijk hoe scholen hiermee om moesten gaan. Zo waren er formulieren waarop scholen en ouders konden aangeven of zij het advies hadden willen bijstellen. Middelbare scholen konden daar dan rekening mee houden. Maar het was niet verplicht om de formulieren te gebruiken. En de kans is groot dat vooral ouders in hogere sociale milieus ze wisten te vinden.’

Dit artikel verscheen in Didactief, december 2020.