‘“Ik ben ‘maar’ een vmbo’er.” Toen ik nog lesgaf in het vo, had ik ieder jaar wel een aantal brugklassers die het geloof in zichzelf waren verloren. Ze voelden zich minder waard dan hun oud-klasgenoten die naar de havo of het vwo gingen. Tegen deze kinderen zei ik: je schooladvies bepaalt niet wie jij bent of wat je kunt bereiken. Ik probeerde ze te laten inzien dat ze talenten en vaardigheden hebben die niet door de eindtoets worden gemeten; daarin wordt immers alleen gekeken naar de theoretische vaardigheden van kinderen op dat moment.
Ik vertelde hun dat we in Nederland leerlingen indelen op basis van leerachterstanden en -voorsprongen. Dat betekent dat als je je een jaar niet goed kunt concentreren door problemen thuis, je zomaar een heel niveau kunt zakken. Maar dat wil niet zeggen dat je niet kunt leren, en dat je achterstanden niet kunt inhalen. Vorig jaar bereikten maar liefst veertien van mijn zestien mentorleerlingen een hoger niveau dan het niveau waarop ze instroomden.
Ons schooladvies in groep 8 zegt maar weinig over de potentie van een leerling. De eindtoets bijvoorbeeld is gebouwd om te filteren: vooraf staat al vast dat slechts ongeveer 20% een vwo-score krijgt. Zo werken we met een systeem dat leerlingen in hokjes stopt die de maatschappij het beste uitkomt. Daarbij gaat het nauwelijks om de vraag welk type onderwijs het beste bij het kind past. Zo zag ik vaak leerlingen op het vmbo of in het praktijkonderwijs die beter zouden aarden op een theoretische opleiding, maar die door omstandigheden een leerachterstand hadden opgebouwd en daardoor een lager advies hadden gekregen. Tegelijkertijd vind ik ook dat havoleerlingen die opbloeien bij praktische vakken, zorgeloos moeten kunnen kiezen voor het vmbo. Maar door ons denken in termen van “hoog- en laag”-opgeleid laten ze dat meestal wel uit hun hoofd.
Gemiddeld eens per vier weken voerde ik een persoonlijk gesprek met mijn leerlingen om te bespreken hoe het ging, waar ze tegenaan liepen en wat hun dromen waren. Zo kwam ik erachter waar ze vervolgens het beste op hun plek waren. Daarnaast werkte ik hard aan het creëren van teamgevoel binnen de klas, want de steun van leeftijdsgenoten is uiteindelijk belangrijker om kinderen hun doelen te laten bereiken dan die van een docent.’
Maxe de Rijk was acht jaar docent op het Mundus College in Amsterdam en werkt sinds dit schooljaar op de Gerhardschool in Amsterdam, een school voor speciaal onderwijs. Over haar ervaringen in een vmbo-kansklas schreef ze het boek Geen stress, we gaan het maken!.
Dit artikel verscheen in Didactief, oktober 2024.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
