Het ministerie van OCW definieert cultuuronderwijs als ‘onderwijs dat gericht is op de culturele en creatieve vorming van leerlingen en de bijdrage die de culturele omgeving van de school daaraan levert’ (Kamerbrief, 23 november 2016). Deze culturele omgeving omvat alle culturele aanbieders, met of zonder subsidie. Duurzame samenwerking tussen school en culturele omgeving is een middel om de kwaliteit van cultuuronderwijs te vergroten. Het is de bedoeling dat culturele instellingen inspelen op de vraag van basisscholen en dat zij activiteiten aanbieden die passen in de doorlopende leerlijnen van de school. Dat betekent dat scholen niet langer een kant-en-klaar-kunstmenu afnemen, maar zelf een vraag voor hun culturele partners formuleren.
In de praktijk blijkt echter dat scholen vooral bestaand aanbod afnemen of keuzes maken uit een kunstmenu. Zij werken het meest samen met centra voor kunst en cultuur, bibliotheken en musea. Dat blijkt uit het monitoronderzoek naar cultuuronderwijs in het primair onderwijs van Sardes en Oberon in opdracht van OCW, waarvoor onder meer directeuren en interne cultuurcoördinatoren vragenlijsten invulden en interviews op scholen plaatsvonden met diverse betrokkenen, onder wie leerkrachten.
De uitkomst is niet in lijn met de beleidsdoelstelling. Waar heeft dat mee te maken? Scholen krijgen veel aanbod, hebben weinig uren voor cultuurcoördinatie en beschikken vaak niet over voldoende deskundigheid om een beargumenteerde keuze uit het culturele aanbod te maken, zo blijkt ook uit de monitor.
Is dat zorgelijk? Scholen zijn van mening dat de samenwerking leidt tot een hogere kwaliteit van cultuuronderwijs. Zij vinden vooral dat het leidt tot meer kennis en vaardigheden bij de leerlingen. Zo bezien, lijkt er dus niets aan de hand.
Enige invloed heeft de subsidieregeling die gekoppeld is aan het beleid, Cultuureducatie met kwaliteit voor het primair onderwijs. Met subsidie ontwikkelen scholen vaker samen met een culturele instelling een cultuurprogramma (24% versus 10%). Dat geldt bijvoorbeeld voor centra voor kunst en cultuur (24% tegenover 9%) en muziekscholen (16% tegenover 7%). Ook kopen zij minder vaak ad hoc losse activiteiten in (5% versus 14%). Het blijkt dat deze scholen ook vaker een samenhangend programma realiseren en meer uren hebben uitgetrokken voor de coördinatie van cultuuronderwijs. Met andere woorden: het samenwerken in de vorm van samen ontwikkelen maakt onderdeel uit van schoolbeleid dat gericht is op de kwaliteit van cultuuronderwijs. In die zin is het dus wel van belang dat scholen zich actiever opstellen tegenover de culturele omgeving.
Beleid voor cultuureducatie
Het overheidsprogramma Cultuureducatie met kwaliteit voor het primair onderwijs loopt van 2013-2020. Belangrijke doelen zijn: deskundigheidsbevordering op scholen, ontwikkelen van doorlopende leerlijnen voor cultuureducatie, (betere) samenwerking tussen scholen en culturele instellingen, en de ontwikkeling van beoordelingsinstrumenten. Aan het beleidsprogramma is een subsidieregeling gekoppeld. Culturele instellingen kunnen aanvragen indienen en daarvan zijn er in de afgelopen subsidieperiode (2013-2020) 54 toegekend. Meer dan de helft van alle basisscholen nam deel aan één van deze 54 projecten. De activiteiten varieerden van coaching door vakleerkrachten tot de ontwikkeling van een leerlijn dans of een poëzieproject.
Meer info cultuureducatiemetkwaliteit.nl.
‘Hoe mooi de subsidieregelingen, de ene na de andere, ook bedoeld zijn, in de praktijk pakken ze vaak anders uit,’ schrijft Liesbeth Kleuver, vakleerkracht en cultuurcoördinator bij de Hilversumse School. Lees meer over haar indruk van het huidige cultuureducatiebeleid op didactiefonline.nl/blog/vriend-en-vijand.
Fonds voor Cultuurparticipatie (2015). Cultuur als basis. Tussentijdse evaluatie van de deelregeling Cultuureducatie met kwaliteit in het primair onderwijs 2013-2016. Utrecht: Fonds voor Cultuurparticipatie.
Kenniscentrum Cultuureducatie Rotterdam (2016). Drie jaar KCR-Schoolscan Cultuureducatie. Analyse van de bevindingen 2013-2015.
Neele, A., Tal, M., Kox, R., Meewis, V. & Bulk, L. van den (reds.) (2016). Een kleurrijke basis. Ontwikkelingen en trends in het cultuuronderwijs. Utrecht: LKCA
Timmermans, R. (2015) Vijfde monitor cultuureducatie Noord-Brabant. Cultuureducatie op Brabantse scholen voor PO en VO 2015 met een vergelijking tussen PO scholen die wel en niet deelnemen aan De Cultuur Loper. ‘s-Hertogenbosch: KPC-groep
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven