Scholen die veel leerlingen hebben met een risico op onderwijsachterstand krijgen extra geld. De zogenoemde gewichtenregeling is op dit moment gebaseerd op het opleidingsniveau van ouders. Als ouders hun kinderen komen inschrijven, moet een school vragen wat hun opleidingsniveau is en het antwoord registreren. Die administratie is lastig en verloopt niet overal vlekkeloos, volgens staatssecretaris Dekker. Bovendien blijkt in de praktijk dat ook kinderen van hoger opgeleide ouders onderwijsachterstanden kunnen oplopen, bijvoorbeeld omdat thuis geen Nederlands wordt gesproken. Terwijl het gemiddeld opleidingsniveau van ouders stijgt, nemen de achterstandsrisico's van met name kinderen van asielzoekers en van ouders afkomstig uit Midden- en Oost-Europa toe.
De huidige regeling voldoet niet, met andere woorden. Wat nu?
Tweede Kamerlid Karin Straus van de VVD opperde de uitvoering van de gewichtenregeling voortaan bij de samenwerkingsverbanden passend onderwijs neer te leggen. Op basis van onderzoek ontraadt het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) deze optie. Om verschillende redenen: sommige samenwerkingsverbanden zouden de handen nog vol hebben aan passend onderwijs en er geen extra taken bij kunnen hebben. Bovendien gaat het om een ander type ondersteuning (hoewel het deels om dezelfde kinderen gaat, die aanspraak maken op ondersteuning in het kader van passend onderwijs en op gewichtengelden). Omdat achterstandskinderen niet gelijk over het land verspreid zijn, zou er bovendien een extra managementslaag moeten worden gecreëerd om de middelen te verdelen over de samenwerkingsverbanden. Scholen zullen daar niet blij mee zijn, denkt het NRO. Tenslotte vrezen de onderzoekers dat sommige samenwerkingsverbanden de extra gewichtengelden zullen inzetten voor oneigenlijk gebruik: het vullen van de gaten in de begroting die zijn ontstaan na de verevening (meer over deze financiële operatie, zie hier).
Andere oplossingen dan? Via de gemeenten misschien die momenteel al verantwoordelijk zijn voor het definiëren van de doelgroep van hun voor- en vroegschoolse educatiebeleid (die deels overlapt met de gewichtenkinderen)? Signalering en toeleiding varieert nogal per gemeente (http://didactiefonline.nl/component/content/article/47-uncategorised/12368-deze-maand-in-didactief-april-2015), maar begint meestal op het consultatiebureau. Komend jaar moet daar in ieder geval meer lijn in komen met behulp van een landelijke richtlijn die nu ontwikkeld wordt voor de jeugdgezondheidszorg, met een evidence based taalsignaleringsinstrument en een instrument om de taalomgeving van jonge kinderen gestructureerd in kaart te brengen.
Staatssecretaris Dekker heeft anders beslist. Hij heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek gevraagd een nieuwe indicator voor de gewichtenregeling te ontwikkelen op basis van CBS-data. De achterstandsrisico's van kinderen van asielzoekers worden hierin meegenomen. Kerngedachte is dat er gezocht zal worden naar leerachterstand per school.
In het CBS-model wordt gekeken naar de leerprestaties van leerlingen aan het begin van het basisonderwijs (Cito-toets in groep 2), een meting van de intelligentie (Niet-Schoolse Cognitieve Capaciteiten Test in groep 5) en het opleidingsniveau van de ouders. Dit bestand wordt aangevuld met bij het CBS beschikbare andere individuele en omgevingskenmerken zoals waarschijnlijk opleidingsniveau van ouders, waar een leerling woont, het land van herkomst van (groot) ouders en verblijfsduur in Nederland. Het CBS heeft ook voorgesteld om analyses uit te voeren met de leerprestaties in groep 8 (Centrale Eindtoets die in het CBS-rapport over dit traject gewoon Cito-toets genoemd wordt).
Het nieuwe CBS-model zal consequenties hebben voor de verdeling van de gemeentelijke onderwijsachterstandsmiddelen. Ook hiervoor zal het CBS een aparte indicator ontwikkelen, samen met de PO-Raad en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Uiteindelijk moet een en ander resulteren in een nieuwe ´gewichtenregeling´ vanaf schooljaar 2018-2019. / MM
Tekst Monique Marreveld, hoofdredacteur.
Gepubliceerd op 22 januari 2016.
1 Passend onderwijs
2 Passend onderwijs
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
