Nederlandse werknemers zijn van oudsher erg productief in vergelijking met andere landen: per gewerkt uur leveren we veel toegevoegde waarde. Nederland staat daarmee wereldwijd in de top wat betreft arbeidsproductiviteit. Maar onze concurrenten zijn bezig met een inhaalslag. Volgens de OESO (Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) groeide de arbeidsproductiviteit in Nederland tussen 2012 en 2022 slechts met 5,3%, terwijl het EU-gemiddelde 9,6% was.
Dit is een serieus probleem, stellen Barbara Baarsma, hoofdeconoom bij PriceWaterhouseCoopers en hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, en Francisco d’Orey Neves, onderzoeksassistent bij hetzelfde bedrijf in deze empirische analyse. Door de vergrijzing wordt de arbeidsmarkt steeds krapper. Bovendien verzwakt ons ondernemingsklimaat in vergelijking met andere landen. Het betekent dat we in de toekomst meer uren moeten werken om hetzelfde te produceren en dat de lonen onder druk komen te staan.
Maar hetzelfde is niet genoeg, stellen Baarsma en d’Orey Neves. Juist in een vergrijzende samenleving als de onze, is het verhogen van de arbeidsproductiviteit de enige manier om een hoger bruto binnenlands product (bbp) te realiseren. En dat is nodig om via hogere belastingen ook voor een beter gevulde schatkist te zorgen, waaruit de stijgende kosten van de zorg en de energietransitie kunnen worden betaald
Hoe kunnen we de productiviteit verhogen? Uit eerder onderzoek blijkt dat vier factoren hierbij van invloed zijn: onderwijs, marktefficiëntie, de kwaliteit van instituties en innovatie. De onderzoekers zochten nu uit welke factor het belangrijkst is. Ze gebruikten gegevens uit de periode 2015-2020 van 23 Europese landen en de Verenigde Staten. Wat bleek? Onderwijs staat met stip op nummer een, gevolgd door innovatie.
Dat is niet zo verrassend, schrijven de onderzoekers. Goed onderwijs zorgt ervoor dat werknemers meer kennis en vaardigheden hebben. Zij kunnen sneller werken en beter innoveren en passen zich makkelijker aan nieuwe technologieën aan. Daarnaast bevordert goed onderwijs het vertrouwen in anderen en de sociale samenhang in de samenleving.
Baarsma en d’Orey Neves pleiten er dus voor om meer te investeren in onderwijs en innovatie. Maar in plaats daarvan staat de kwaliteit van het onderwijs onder druk en wordt in het recente Hoofdlijnenakkoord (mei 2024) op onderwijs en innovatie bezuinigd. Onverstandig, vindt het tweetal. De lagere onderwijskwaliteit kan ertoe leiden dat er in de toekomst minder goed opgeleide mensen zijn, waardoor bedrijven geen geschikte werknemers meer kunnen vinden en hun activiteiten naar het buitenland verplaatsen. Uit onderzoek van het CBS blijkt dat dit zelfs al gebeurt.
Door bezuinigingen op hoger onderwijs en onderzoeksfondsen zullen onderwijsinstellingen, kennisinstituten en bedrijven minder goed met elkaar samenwerken, terwijl juist die samenwerking cruciaal is voor meer innovatie, waarschuwen de onderzoekers.
Bij de uitwerking van het Hoofdlijnenakkoord moet er ruimte worden gevonden voor een agenda die zich richt op beter onderwijs en meer investeringen in innovatie, luidt hun sluitconclusie. Op Prinsjesdag weten we of er naar hun geluisterd wordt.
Lees hier de hele empirische analyse: Onderwijs belangrijkste determinant van groei arbeidsproductiviteit - ESB
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
