Remediëren betekent letterlijk 'verhelpen' maar dat lukt zelden. Meestal is men al tevreden als de achterstand niet verder oploopt. Lukt ook dat niet, dan is is het mogelijk het probleem buiten de school te laten behandelen, tenminste, als er sprake is van dyslexie.
In dat hele traject wordt van meet af aan achter de feiten aangelopen. Eerst laten we ze mislukken en dan kijken we of het te repareren is. Dat geeft bij die leerlingen niet alleen een oplopende achterstand in een basisvaardigheid, maar ook het gevoel van mislukking dat daarbij hoort.
Wat veel beter werkt dan afwachten tot het mis gaat, is extra hulp bieden voordat het probleem er is. Voorkomen is beter dan genezen.
Welke kinderen kans maken op leesproblemen kun je in groep 2 al zien aankomen, dat staat ook aangegeven in het Protocol Dyslexie. Het zijn leerlingen die moeite hebben met letters oppikken en nog weinig besef hebben van de klanken waaraan die tekens gekoppeld zijn. Dat kan het gevolg zijn van een gebrek aan ervaring, bijvoorbeeld door een weinig geletterde omgeving thuis. Maar ook doordat ze uit een familie komen waarin dyslexie voorkomt.
In plaats van af te wachten tot het risico resulteert in een probleem, kun je die kinderen beter voortijdig inwijden in het alfabetisch systeem. Daarmee is de kous nog niet af, want ook het idee dat het in een paar maanden gepiept is, deugt niet. Deze kinderen hebben langdurig aanvullende instructie, begeleiding en oefening nodig: ze moeten meer uren maken. Dat betreft dus het hele traject van leren lezen van halverwege groep 2 tot halverwege groep 4. De extra tijd die ze krijgen (30-40 minuten per week) levert vaak zoveel winst op dat ze binnen de hoofdstroom terechtkomen. Twee jaar lang extra hulp, dat zal wel heel moeilijk zijn en een vermogen kosten, zou je denken. Niet als je een modern middel - computer – combineert met een oud middel - een tutor die ernaast zit en instructie en aanwijzingen geeft. En als je het programma zo opzet dat het uitvoerbaar is door personen die geen professional hoeven te zijn, thuis of op school. Mits goed geïmplementeerd levert het interventieprogramma Bouw! de individuele begeleiding die voorgeschreven staat in het Protocol Dyslexie al voor het moment dat het misgaat tot en met de fase van automatisering van het lezen.
Tekst: Aryan van der Leij, emeritus hoogleraar Ortopedagogiek aan de Universiteit van Amsterdam
Dit artikel is verschenen in de Didactief-special Leesproblemen (juni 2014). Deze special is gemaakt in opdracht en met financiële bijdrage van de Universiteit van Amsterdam, Lexima en expertisecentrum Het ABC.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
