Beoordeel leerling met woorden

Blaag! Dat kan natuurlijk niet. Cijfers liegen niet. Meten is weten. Als Het Nederlands 11-Tal zich plaatst, dan heeft het kwaliteit. Dan is onze bondscoach een geweldige bondscoach. Dan zijn die spelers echt niet ondermaats. Cijfers maskeren zwakte, ammehoela. Vast weer zo'n gefrustreerd journalistje. Als je niks kunt, word je journalist. Als je zelfs dát niet kunt, word je sportjournalist (oud Indiaans spreekwoord). Zo'n mannetje is dat natuurlijk: denkt met zijn artistieke (want eigenlijk kunstenaar/schrijver/multitalent-maar-tijdelijk-journalist-de-schoorsteen-moet-ook-roken-dat-snap-je-natuurlijk-wel) buikje nog steeds dat híj beter geselecteerd had kunnen worden.

Pabo'ers kunnen niet spellen, verpleegkundigen kunnen niet rekenen. Wél allemaal in het bezit van een havo-diploma. Volgens de cijfers zouden ze het dus wel moeten kunnen. (Of leer je bij wiskunde niet om te rekenen en bij Nederlands niet om te spellen?)
Hoe komt het dat leerlingen wel voor een examen Nederlands kunnen slagen, maar het niet voor elkaar krijgen om een heldere, foutloze tekst te schrijven? Cijfers maskeren zwakte. Je kunt abominabel spellen en toch een 7 op je eindlijst halen: je doet je spreekbeurt goed of je kopieert een geweldig leesverslag.
Cijfers maskeren ook sterkte. Als je een 8 haalt, heb je te veel geleerd, zei ik als leerling altijd. Kinderen stellen hun eigen prioriteiten: als jullie zo'n handig cijfersysteem hebben, doen wij wel mee: ik leer geschiedenis niet, want ik sta een 7 en deze keer heeft wiskunde mijn aandacht nodig. (Dat wij die onvoldoende dan weer gaan repareren met herkansingsmogelijkheden is voor de kids helemaal een lachertje.)

Cijfers, het zijn ondingen. Ze scheppen schijnduidelijkheid, je meet namelijk alleen wat je meet. Je haalt je examen als je voor de toets(en) slaagt. Je hebt dan gemeten hoe iemand een toets maakt. En we weten inmiddels ook dat je 3 weken na de toets 70% van de bestudeerde inhoud vergeten bent.
Toetsen en hun cijfers staan leren vaak in de weg. De weg naar de toets is dodelijk saai. Wil je onderwijs van niveau dan schaf je je cijfers af. Wil je geen zesjescultuur, dan schaf je de zesjes af. Je moet geen toetsen met cijfers beoordelen, maar leerlingen met woorden. Daar worden ze wijzer van.

Michel Pijpers is docent Nederlands en drama aan het Odulphus Lyceum in Tilburg.

Deze column is eerder verschenen in Van Twaalf tot Achttien.