Publicatiedruk

Sander Dekker sprak tijdens de opening van het academisch jaar in Leiden over de publicatiedruk waar wetenschappers onder lijden. Hij haalde aan hoe nuttige artikelen achter betaalmuren belanden, in dure wetenschappelijke tijdschriften. Frank Cornelissen pleitte vorige week op deze website voor Open Access, het gratis openbaar maken van de resultaten van wetenschappelijk onderzoek.

Ik denk persoonlijk dat veel wetenschappelijke tijdschriften onaantrekkelijk zijn voor leraren en schoolleiders. Wie heeft er tijd om al die robuuste artikelen door te werken? Bijna geen leraar natuurlijk. Maar dat wil niet zeggen dat wat in die tijdschriften staat, niet relevant is. Het moet alleen vertaald worden, in korte, doelgerichte teksten waar de gemiddelde docent snel mee uit de voeten kan.

Laat leerlingen geen opgaven maken tijdens het leren, maar laat ze bijvoorbeeld samenvattingen maken. In het eerste geval doen ze slechts een beroep op hun korte termijn geheugen, in het tweede geval beklijft kennis veel beter. Kijk, zo maar een resultaat uit promotieonderzoek van Mariëtte van Loon (Didactief, september 2014, pagina 38). Moet je het hele proefschrift gelezen hebben om er als leraar je voordeel mee te doen? Nee, wij denken van niet.

Het artikel over het proefschrift van Mariëtte van Loon is gemaakt door de redactie van Didactief. Maar om een tijdschrift te maken waar je leraren en schoolleiders mee vooruit helpt, heb je ook onderzoekers nodig die willen schrijven. En dat aantal neemt af, lijkt het wel. De publicatiedruk heeft effect.

Ik werk al heel lang voor Didactief, mijn eerste artikelen redigeerde ik als hoofdredacteur ad interim in 1996. Ontoegankelijke artikelen soms, geschreven door mensen die alles van hun onderwerp wisten, maar veel minder kaas hadden gegeten van journalistiek: hoe verpak ik mijn resultaten zo dat ik een leraar met weinig tijd verleid er kennis van te nemen. Maar, de wetenschappers van toen namen wel de moeite die artikelen te schrijven. Achttien jaar later ligt dat anders. Het is me de afgelopen twee jaar een paar keer overkomen dat ik onderzoekers belde of mailde met het verzoek een artikel te schrijven over hun meest recente onderzoek, en dat ik nul op het rekest kreeg. 'Daar heb ik geen tijd voor, ik moet publiceren en een publicatie in Didactief levert geen punten op.' of 'Ik schrijf alleen voor wetenschappelijke tijdschriften.'

Ik deed na de aanvankelijke schok vaak nog een poging: Een interview dan? Kost u maar een uur? ´Daar maak ik geen tijd voor, ik moet publiceren´, hield een enkeling vol. Ik heb het hier over wetenschappers die onderzoek doen dat relevant is voor het onderwijsveld. Onderzoek voor leraren die willen weten wat werkt en die best wat sturing kunnen gebruiken. Onderzoek waar de gemiddelde rector zijn team mee kan verblijden. Onderzoek dat plaatsvond op scholen, waar andere scholen van kunnen leren en profiteren. Onderzoek dat door de samenleving is betaald.

En natuurlijk kunt u dan smalen: maar de artikelen uit Didactief staan ook achter een wachtwoord voor abonnees! Klopt. Echter, ik denk dat een abonnement van 50 euro voor iedere school, voor iedere rector en voor iedere leraar betaalbaar is. Zeker als er zoals tegenwoordig ook nog een wachtwoord bij hoort, waarmee je toegang hebt tot een online archief met tien jaar onderwijsonderzoek-vertaald-voor-leraren. Maar dan moet de overheid wel een afspraak maken met wetenschappers: als wij jullie financieren voor relevant onderzoek, willen we daar ook iets voor terugzien. Publiceer je resultaten in toegankelijke, publieke tijdschriften. Open Access.

Monique Marreveld is hoofdredacteur van Didactief