Ga het maar eens doen!

Verwend met goede infrastructuur als ik ben (want op de campus werkt de wifi over het algemeen gewoon altijd en inloggen is simpel), dacht ik steeds: Hoe moeilijk kan het zijn? Immers in mijn colleges vraag ik gewoon van te voren 'Neem je device mee' en zoek ik een tool die op veel devices gewoon goed werkt. En over het algemeen is alles in 5 minuten aan de praat, en gaat het best ok.

Maar, ik wilde de praktijk van het PO wel eens ervaren. In een gekke bui riep ik dat ik wel eens voor de klas wilde staan. Ik kreeg prompt een uitnodiging om in een groep 7 en 8 iets te vertellen over 'onderzoek doen'. Ik kreeg 4 keer 30 minuten. Vier keer hetzelfde verhaal, in 4 verschillende klassen. Dat is niet veel. Maar, zo vond ik, ik was het aan mijn stand verplicht om 'iets met ict' te doen. De school had mij tenslotte ook via hun klassentwitteraccount gevonden! Ik werd gewaarschuwd door de leerkracht: hou er rekening mee, een half uur is kort! Eigenwijs als ik ben, deed ik één heel klein ICT dingetje: ik wilde leerlingen een vraag laten beantwoorden via Answergarden.

Goed, wat heb ik gemerkt:

- inloggen op de wifi duurt erg lang (en een wifiwachtwoord met 20 tekens, letters, hoofdletters, cijfers maakt het niet makkelijk). Voordat iedereen zo ver is.... zucht.
- gebruiken van een in mijn ogen simpele tool was voor leerlingen niet eenvoudig.
- je bent veel tijd kwijt met leerlingen naar de juiste site te laten gaan (typfouten bij het intypen van de url.)
- de tool wordt leuker bevonden dan je inhoud en al gauw stroomt je tool vol met 'onzin'.

(Exact dezelfde conclusies overigens die mijn studenten trokken over de door hun ontworpen lessen tijdens mijn verdiepingsthema ICT in Onderwijs, dat vind ik wel gaaf trouwens).

Heeft deze ervaring er nu voor gezorgd dat ik niet meer ga roepen dat je moet gaan experimenteren met ICT, en het gewoon eens moet gaan doen? Nee. Wel ben ik meer dan ooit overtuigd van het feit dat we leerkrachten de tijd moeten geven om ICT in te voeren. Natuurlijk zou het fantastisch zijn als elke school een geweldig netwerk met voor elke leerling een device zou hebben. Maar daarmee zijn we er niet. Want wil je echt 'leren met ICT' dan zul je eerst moeten zorgen dat leerlingen de tool die je gebruikt kennen. Zodat je daarna ze ermee kan laten leren. Je moet ook zeker weten dat er tijd is voor opstarten, daadwerkelijk werken met tool, een afsluiting. Als je gebonden bent aan een lesuur, beperkt dat je echt te veel.

Dat vereist dus dat je niet ad hoc even ICT er in vliegt (zoals ik gisteren probeerde), maar dat je dat doordacht en gepland doet. Je kiest welke inhoud, welke werkvorm en welke technologie. En vergeet vooral de condities niet die je eerst moet creëren (zoals zorgen dat iedereen weet hoe de tool werkt) voor je daadwerkelijk toe komt aan dat ene stukje inhoud door middel van die tool. Is het al die moeite waard om één ding met die ene tool te onderwijzen? Veel leerkrachten zullen zeggen: laat dan maar zitten. Waardoor het gebruik van ICT weer niet verder komt, en iedereen steeds maar weer verbaasd is hoe erg het onderwijs achterloopt. Ik was ook zo iemand. Nu denk ik: ik begrijp het heel goed.

Gisteren was er een Twitterdebat over hoe we kunnen zorgen dat ICT in 2014 echt doorbreekt in het onderwijs. Ik geloof eigenlijk niet (meer?) dat we dat kunnen doen door aandacht te besteden aan ICT en ICT-vaardigheden. We moeten terug naar de basis: welke inhoud staat het komende jaar centraal, en wat is de meest optimale manier om leerlingen die inhoud eigen te laten maken? Wat vereist dat van je organisatie? Welke tussenstappen zijn er nodig om tot het eindpunt te komen? Welke rol is er voor wie?

Leerkrachten moeten de kans krijgen los te komen van een van bovenopgelegd stramien van methodes en toetsen. Begin als team met 'waar willen we heen' en spreek met elkaar de weg er naar toe af. Bekijk vervolgens regelmatig of je een andere weg wilt inslaan, of de ingeslagen weg ergens anders naar toe zou willen laten leiden.

Natuurlijk, makkelijk roepen voor mij. 'Ga het maar eens doen!' Nou, heel graag? Ik zou het fantastisch vinden om een aantal jaar met een schoolteam van groep 1 tot en met groep 8 het onderwijs met elkaar vorm te geven. Welke team daagt me uit?

Tekst Amber Walraven, senior onderzoeker onderwijs aan het ITS, Radboud Universiteit Nijmegen.