De afgelopen decennia is het aantal leerlingen dat havo of vwo volgt fors gestegen. In 2019 verliet bijna de helft van de leerlingen (46,2%) het vo met een havo- of vwo-diploma. Minder dan tien procent behaalde een vmbo-basis-diploma. Ondertussen groeien de personeelstekorten in de praktische beroepen al jaren. Vind nog maar eens een goede loodgieter… Hoe verleid je leerlingen tot een opleiding die meer voorsorteert op wat de arbeidsmarkt nodig heeft? OCW zoekt de oplossing in een vernieuwing van het vmbo: de gemengde en theoretische leerweg verdwijnen in 2024 ten gunste van een nieuwe meer praktijkgerichte leerweg.
SLO ontwikkelt een praktijkgericht programma voor de nieuwe leerweg van gemiddeld 320 uur per jaar. 136 scholen in heel Nederland zullen het gaan uitproberen. Een eerste groep leerlingen start in september. Dat kan zijn met technologie en toepassing, Informatietechnologie, zorg en welzijn, economie en ondernemen, dienstverlenen en producten, maritiem en techniek, afhankelijk van het programma waarmee de school aan de pilot meedoet. De tweede groep bestaat uit de programma’s produceren installeren energie, bouwen wonen interieur, horeca bakkerij recreatie, media vormgeving en ict, mobiliteit en transport. De ontwikkeling van deze programma’s is door corona vertraagd; de concept examenprogramma’s zullen echter in de loop van het jaar volgen, deze pilot gaat dan in september 2022 van start.
Gemeenschappelijk kenmerk van de programma’s in de nieuwe leerweg is dat leerlingen levensechte opdrachten moeten uitvoeren buiten de school, brede vaardigheden aanleren en kennis die past bij de specifieke programma’s. Bij allemaal staat bovendien systematisch werken centraal in een cyclus van ontwerpen, maken, evalueren.
Het praktijkgerichte programma komt in plaats van een avo-vak in het profieldeel van de bovenbouw van het vmbo. Stage lopen wordt in de nieuwe programma’s niet verplicht; of het profielwerkstuk gehandhaafd wordt, is nog onduidelijk.
Mag je nu als school zo maar een nieuw programma opstarten als er genoeg vraag is in de regio? Nee, voor maritiem en techniek uit de eerste groep bijvoorbeeld zijn er vier scholen in Nederland met een licentie, dat aantal zal niet veranderen. Ook voor alle programma’s in de tweede groep is zo’n licentie nodig.
Voor een volledig theoretische mavo zal de nieuwe leerweg een behoorlijke omschakeling zijn. Alleen al omdat er vaak geen docenten zijn met een praktijkgerichte bevoegdheid. Waar deze op de pilotscholen ontbreken, krijgen deze scholen ontheffing van de inspectie.
Voor veel vmbo-docenten zal in de nabije toekomst bijscholing noodzakelijk zijn (zie ook www.bijscholingvmbo.nl).
Advies van Suzan van den Heuvel (projectleider van de nieuwe leerweg bij OCW) tijdens een webinar over de nieuwe leerweg op 14 april is om docenten van basisberoepsgericht en basiskader vmbo straks te betrekken bij het (ontwikkelen van) het nieuwe programma. Ook handig omdat zij meestal al contacten hebben binnen regionale netwerken van bedrijven, die je als school nodig hebt om levensechte opdrachten buiten school te verwerven. Ga als school vooral niet alles in je eentje organiseren, zegt Van den Heuvel, maar doe het samen.
Scholen die aan de pilot meedoen, krijgen momenteel subsidie. Scholen buiten de pilot moeten de nieuwe leerweg en de praktijkgerichte programma’s straks zelf voorbereiden, zonder subsidie. OCW overweegt structurele bekostiging van de nieuwe leerweg vanaf 2024.
In een recente enquête, uitgevoerd door Platform-TL en SPV, blijkt 95% van 460 respondenten uit het vmbo al wel van de nieuwe leerweg te hebben gehoord. De helft heeft ook ervaring met bedrijfsleven en praktijkgerichte vakken. Advies van Platform-TL en SPV is alvast: begin een werkgroep binnen je eigen school, zodat je samen kennis verzamelt en deelt en je kunt voorbereiden op de nieuwe leerweg.
Ten slotte, hoewel de meeste vmbo-leerlingen doorstromen naar mbo 4, zal een deel ook naar de havo willen. Met de 6 vakken uit de nieuwe leerweg blijft dat mogelijk, maar doorstroomrecht krijgt deze groep pas met een 7e vak. Overigens beweegt ook de havo richting praktijkgericht, blijkens een brochure van een groep havo-scholen, verenigd in het Havo Platform.
Op 17 juni licht SLO in een webinar de licentievrije programma’s (technologie en toepassing, Informatietechnologie, zorg en welzijn, economie en ondernemen, dienstverlenen en producten) van de nieuwe leerweg toe.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
