Onderzoek

Unieke uitreiking Ververs Awards

Toen de jury er niet uitkwam, greep de naamgever van het evenement in en verdubbelde het prijzengeld. 'Ik wil mooie initiatieven die in het onderwijs tot stand worden gebracht belonen en ondersteunen. Dan moeten we niet willen kiezen.' Opeens waren er 3 winnaars. Mijndert Ververs, oud-directeur van Uitgeverij Wolters Noordhoff, vertelt in dit interview hoe onderwijs onlosmakelijk met zijn leven verbonden raakte.

In motel De Witte Bergen in Baarn vertelt Mijndert Ververs over zijn jeugd in de oorlog en zijn vader die tbc had. Eigenlijk moest hij van zijn ouders dokter worden, maar daar had hij geen zin in. Toen een vriend vertelde dat ze in Delft ook witte jassen droegen, werd het scheikunde.

Ververs groeide op in een middenstandsgezin: zijn vader was kruidenier, later ambtenaar, en zijn moeder werkte bij een fabriek in Boskoop. 'Vijf kilometer lopen 's ochtends en 's avonds, van Waddinxveen naar Boskoop en terug. Dat weet ik nog.' Hij praat met veel liefde over zijn ouders. Het gezin had het niet breed, maar er werd wel gemusiceerd en toneel gespeeld. De lat lag hoog, wil hij maar zeggen.

Het leren ging hem makkelijk af. Probleem, zou je nu zeggen, waren de sociaal-economische omstandigheden, of zoals Ververs zegt: het standenverschil. Hij had graag naar het gymnasium gewild, maar dat zat er niet in. Het werd de HBS. Later, toen Ververs eenmaal zelf lesgaf op het Vossius Gymnasium, werd hem dat nog wel eens ingewreven. De verontwaardiging over het onrecht is voelbaar, als hij vertelt hoe een vrouwelijke collega hem oversloeg tijdens een festiviteit op school: ze had toen net met succes een boek gepubliceerd en ze kwam binnen op school als een grande dame. 'Iedereen gaf ze een hand, maar mij sloeg ze over. Geen gymnasiale opleiding hè.´

Vier dagen in de week stond Ververs voor de klas. Daarnaast gaf hij drie avonden les aan volwassenen aan het Knorringa Avondlyceum en hij was nog anderhalve dag in de week wetenschappelijk hoofdambtenaar aan de Universiteit van Amsterdam. Dat klinkt zelfs anno 2014 wel erg druk. 'Vrijdagavond laat hield ik me vast aan het krijtje, zo moe was ik soms. Maar ach, niet zeuren: je hebt een baan. Dat soort banen is geen tijdfunctie, maar een taakfunctie: je wordt niet aangesteld voor zoveel uren, maar je wordt aangesteld om dat werk te doen.'

Hij maakt graag de vergelijking met het bedrijfsleven, Wolters Noordhoff en de vele bedrijven waar hij als commissaris bij betrokken is geweest. ´Als mijn controller een kwartaalverslag moest afhebben, zei hij ook niet om vijf uur: ik ga naar huis. Als je verantwoordelijk met je baan bezig bent, dan doe je dat. Maar daar moet ik wel bij zeggen dat er in het onderwijs niet adequaat wordt gehonoreerd. Als we niet opletten, leidt dat tot kwaliteitsvermindering.'

Populair
Ververs was een getapte jongen op het Vossius, als je hem hoort praten. Bepaald populair. Wat opvalt, is hoeveel autonomie hij had. 'Ik zei tegen de vijfde en zesde klas: jongens, dit is het programma voor scheikunde. Als we de eerste helft van het jaar goed doorwerken, zijn we zeker half januari klaar. Geen gedonder in de klas, ok? Dan gaan we daarna biochemie doen, over de citroenzuurcyclus en hoe de maag functioneert. Dat deed ik dan in samenwerking met de biologielerares, nou, daar waren ze gek van! Als je het goed inricht als docent, had je zo veel tijd over. En ik zette ze zelf ook flink aan het werk. Dan zei ik: je hebt een boek, je kunt het thuis nog eens nalezen en nog eens bekijken voor volgende week. Ik ben het Leger des Heils niet.'
Flipping the classroom avant la lettre. Ok, hij geeft toe: de tijden waren anders. Hij knipt met z'n vingers: 'Dan was het stil. Maar toch, je moet je uitstraling mee hebben en deals maken. Ik heb op het Vossius leraren gezien die gepromoveerd waren in hun vak en er niks van konden. En ik heb mensen gezien met een MO-B-acte (vergelijkbaar met een tweedegraads bevoegdheid, red.) die een uitstekend leraar waren.'

Uiteindelijk kon hij toch zijn ei niet kwijt op het Vossius. Langzaam dreef hij weg naar het bedrijfsleven. Eerst werd hij actief in het contactcentrum bedrijfsleven-onderwijs; met groepen leerlingen bezocht hij bedrijven. Hij solliciteerde verder en belandde als coördinator wetenschappelijk onderzoek bij het ministerie van algemene zaken. Een nepfunctie bleek later, zegt hij lachend: 'Ze zochten een scheikundig technoloog bij de buitenlandse inlichtingendienst'. Hij probeerde het een tijdje, maar voelde zich niet thuis in het James Bond-wereldje.

Precies op het juiste moment kwam uitgeverij JB Wolters in zicht. Redacteur natuur- en scheikunde gezocht. Glunderend: 'Binnen een maand zat ik daar, in een kamer met vier grote bureaus aan de tuinkant met een slurf naar de directiekamer waar twee directeuren vaak in een conflictsituatie verkeerden.. Ze hadden net vier onderdirecteuren ontslagen, dus ik viel in een volkomen managementgat. Binnen anderhalf jaar zat ik in de directie van die club.'

Wat volgde, is geschiedenis. JB Wolters veranderde in Wolters Noordhoff, Wolters Samsom, Wolters Kluwer. Ververs werd een grote jongen. In 1987, toen Kluwer werd overgenomen door Wolters Samsom, werden aandelenopties toegekend. Voor het eerst in uitgeversland. Van het geld dat daaruit resulteerde, profiteert onder meer de Ververs Foundation nog steeds. Ververs werd later (president) commissaris van de ING, was betrokken bij CSM, Getronics, Océ en de Zwolse ziekenhuizen.

Schoolboeken
Als je Ververs hoort praten, snap je hoe hij dat deed. Hij is vlot van de tongriem gesneden, zoals zijn eerste rector al zei, zelfs met zijn 81 jaar. En hij had ideeën. 'Toen ik bij Wolters begon, zijn we gaan werken volgens het model van Ernst Klett Verlag uit Stuttgart (grote uitgever van schoolboeken en leermiddelen, red.) en andere buitenlandse uitgevers. Dus niet langer alleen manuscripten kopen en uitgeven, maar mensen uit het onderwijs aantrekken om boeken te schrijven.'

Vertalen deed hij ook. 'Ik liep in Frankfurt, op de Buchmesse, langs een Schotse methode. Het was september. Er stond op: "Published in August. Sold untill now: 60.000 copies". Zo snel, zo veel, in dat kleine Schotland? Ik nam een optie op die boeken, en maakte een Nederlandse vertaling die ik naar een commissie modernisering wiskunde stuurde. Daar werd enthousiast gereageerd. Dat is precies wat wij voorstellen, zeiden ze. Dat is Moderne Wiskunde geworden'. Nog steeds is MW met zijn inmiddels elfde editie een van de toonaangevende methoden voor wiskunde in het VO.

En nu we het toch over wiskunde hebben, wil Ververs zich best mengen in de discussie over rekenen. Essentie is volgens hem dat een leerling uit een ingewikkelde, wiskundige formulering de probleemstelling kan herkennen en oplossen. Zorgwekkend vindt hij het dat ´leerlingen vaak uit een hele mix van gegevens het probleem niet meer kunnen distilleren'. Ze missen het overzicht en beheersen volgens Ververs de taal niet voldoende. Dus: 'Oefenen, oefenen, oefenen. Want om ze bij rekenen alleen maar staartdelingen te leren...´

Zeker, het zal niet meevallen. En scholen moeten veel meer dan vroeger. 'Maar verdorie je bent met het grootste kapitaal bezig dat er in de wereld bestaat, menselijk kapitaal, anders is er niet. Onderwijs biedt mensen de instrumenten om zichzelf te ontwikkelen, om maatschappelijk te participeren, om hun kinderen en kleinkinderen in dezelfde richting te sturen. 'Onderwijs maakt verschil!'

Mijndert Ververs richtte in 1999 de Ververs Foundation op. De stichting heeft als doel om het ontwerpen, ontwikkelen en gebruiken van innovatieve leermiddelen te bevorderen, en ondersteunt dit doel door - waar mogelijk - baanbrekende vernieuwingen op gang te helpen middels het verstrekken opdrachten en/of subsidies. www.verversaward.nl

Tekst Monique Marreveld, hoofdredacteur Didactief.
Gepubliceerd op 18 juni 2014.