Onderzoek

Scrummen in de scheikundeles

Tekst Jan van Rossum
Gepubliceerd op 20-07-2020 Gewijzigd op 20-07-2020
Contextgebaseerd leren (CBL) is kansrijk voor bètavakken, volgens onderzoekers. Leerlingen werken actief, samen en vaak in eigen tempo aan echte vraagstukken en dat motiveert. Maar in de scheikundeles wil het toch nog niet zo vlotten. Leerlingen voelen zich soms verloren, zijn onzeker over de leerdoelen, missen vaak kennis en metacognitieve vaardigheden. Ook leraren vinden het lastig. Een groeiend aantal gebruikt tegenwoordig de scrum-methodiek. Klinkt hip, maar werkt het ook? In een kleinschalig onderzoek lijkt ze inderdaad kansen te bieden.

 

Wat is Scrum?


Binnen Scrum werken leerlingen in groepen van vier gezamenlijk naar een eindproduct toe. De teams worden samengesteld op basis van aanvullende kwaliteiten, om het leren van en met elkaar te structureren. Eén leerling is de Scrummaster, die het gebruik van de Scrum-instrumenten coördineert. De leraar (Product Owner) licht de opdracht toe en stelt de leerdoelen in de zogenoemde Releaseplanning. Verder geeft hij de leerlingenteams het Scrumbord en de Product Backlog, waarin opdrachten en oefeningen staan die leiden tot een antwoord op de onderzoeksvraag, dan wel tot voltooiing van de eindopdracht van het project/lessenserie.

Een project of lessenserie duurt 6 tot 8 weken en is opgesplitst in korte periodes van 2 weken, de zogenoemde Sprints. Elke Sprint wordt afgesloten met een oplevering (bijvoorbeeld een formatieve toets), een terugblik op de kwaliteit van het geleverde werk en het leerwerk (de Review), en een terugblik op de manier waarop er in het team samengewerkt en van elkaar geleerd is (de Retrospective). Systematisch wordt zo bepaald wat er goed gegaan is en wat er beter moet. Dit laatste wordt meegenomen in de planning van de volgende Sprint.

De Sprintplanning doen de leerlingenteams zelfstandig, waardoor er een groot gevoel van eigenaarschap ontstaat en de teams gemotiveerd aan de slag gaan.

 

 

In het onderzoek kregen twaalf ervaren scheikundedocenten een cursus van vijf dagdelen, oefenden ze de verschillende Scrum-onderdelen en bespraken ze de eerste ervaringen. Vervolgens zijn ze geïnterviewd en vulden ze een vragenlijst in.

Drie docenten implementeerden Scrum gemakkelijk. Drie anderen ervoeren uitdagingen en weerstanden. De overige zes waren minder uitgesproken. Zij konden een goed leerklimaat realiseren in hun lessen: ‘Mijn leerlingen zijn enthousiast, zijn meer betrokken, voelen zich zeer verantwoordelijk voor hun eigen leerproces en dat van hun team.’ Zij monitorden de leervorderingen van leerlingen voortdurend, hadden organisatorisch hun zaakjes voor elkaar en zij gaven de leerlingen op het geëigende moment begeleiding en ondersteuning: ‘Mijn leerlingen werkten bijzonder zelfstandig, wat mij de gelegenheid bood om specifieke vakinhoudelijke vragen te beantwoorden, dan wel hun leerstrategieën en hun planning te bespreken.’ Zij stemden hun lesgeven voortdurend af op vakinhoudelijke, pedagogische en didactische behoeften van de leerlingen. 8 van de 12 docenten gaven ook aan dat misconcepties en leerproblemen in een vroeg stadium boven tafel kwamen. Docenten zeiden ook: ‘De leerlingen geven mij feedback op mijn aanpak en ik probeer ze daarin tegemoet te komen.’ ‘Als docent moet je reflectief en open-minded zijn, en de moed hebben om het implementatieproces in al zijn consequenties met je leerlingen te bespreken en waar nodig aan te passen.’

Docenten die meer moeite hadden met de implementatie noemden als redenen dat zij niet alle methodes van Scrum gebruikten, Scrum veel organisatorische vaardigheden vergt, een breed repertoire aan werkvormen en een meer actieve stijl van lesgeven.

Uit het onderzoek komt naar voren dat Scrum nogal wat vraagt van docenten, vanwege de complexiteit van de methodiek. Opvallend is dat alle deelnemende docenten wel melden dat de voordelen groter zijn dan de nadelen. Scrum helpt de cognitieve en metacognitieve ontwikkeling van leerlingen in beeld te brengen, maakt het leerproces van de leerlingen zichtbaar, stimuleert het geven van feedback en creëert een ‘samen’-gevoel tussen leerlingen en docent. En daar heeft iedere les natuurlijk baat bij.

 

Jan van Rossum is eigenaar van Scrumatschool en geeft Scrum-trainingen aan docenten.

 

Lees meer:

Vogelzang, J., Admiraal, W. F., & Van Driel, J. H. (2020). A teacher perspective on Scrum methodology in secondary chemistry education. Chemistry Education Research and Practice, 21(1), 237-249. doi:10.1039/C9RP00111E

Click here to revoke the Cookie consent