Daar stond ik dan als provinciaaltje in de grote stad. Net de pabo in Groningen afgerond, niet meer onderwijservaring dan wat stages op kleine basisscholen in Groningse dorpjes en dan zomaar ineens als leraar op een grote basisschool middenin de Bijlmer. Natuurlijk wist ik dat ik het lesgeven daar lastig zou vinden. Maar dat het een kwestie van 'overleven' zou worden? Nee, dat had ik van tevoren niet gedacht.
Als beginnende leerkracht liep ik tegen verschillende problemen aan. Enerzijds waren dit 'algemene' problemen, zoals een hoge werkdruk, veel stress en onvoldoende begeleiding en ondersteuning. Daarbovenop kreeg ik te maken met typische 'grootstedelijke' problemen, zoals de omgang met culturele diversiteit en onveilige situaties in en rondom de school. Ik werd bijvoorbeeld met een mes bedreigd door een leerling, kreeg te maken met een boze Surinaamse ouder die mij ervan beschuldigde haar kind als 'slaaf' te behandelen (omdat ik haar kind had gevraagd om samen met mij de vloer van het klaslokaal schoon te maken, nadat het kind hierop een inktpatroon kapot had getrapt), en werd geconfronteerd met fysiek geweld toen een van mijn leerlingen het ziekenhuis in werd geslagen door zijn vader (omdat de jongen niet wilde luisteren en het in zijn cultuur niet ongebruikelijk was om dan geslagen te worden).
'Het was zo heftig allemaal. Ik was letterlijk ziek van frustratie'
Met name de grootstedelijke problematiek heeft ervoor gezorgd dat ik uiteindelijk ben afgehaakt als leerkracht. Ik vond het zo heftig allemaal, was letterlijk ziek van frustratie. Ik wilde deze kinderen zo graag iets leren en ze helpen, maar ik wist niet hoe, de problematiek was te zwaar. Ik ben daarom blij dat ik promotieonderzoek kon doen naar de verbetering van de ondersteuning van beginnende leraren in grote steden. Ik ben ervan overtuigd dat ik het lesgeven in de grote stad destijds minder zwaar zou hebben gevonden als ik beter was begeleid en ondersteund.
Tijdens mijn onderzoek heb ik met ruim vijftig enthousiaste beginnende leerkrachten gesproken die met heel veel plezier op een stadse basisschool werken. Deze leerkrachten kregen net als ik te maken met typische stadse problemen, maar zij beschouwden deze problemen juist als interessante uitdagingen op het moment dat zij daarbij goed werden begeleid en ondersteund.
De begeleiding die voor hen heel waardevol was, en die mij ook zeker zou hebben geholpen, was onder meer het participeren in een netwerk van beginnende stadse leerkrachten. Dit netwerk stelde leerkrachten van verschillende scholen in staat om gezamenlijk op ervaringen te reflecteren en om inhoudelijke expertise uit te wisselen.
'Met extra hulp slagen beginnende leraren in de grote stad'
Contact met beginners van andere scholen maakte het ook mogelijk om de situatie in de eigen school te overstijgen: leraren kregen informatie over andere scholen en leerden van de verschillende manieren van werken in deze scholen.
Een interessant initiatief in dit opzicht is de Vereniging van Meesterschap. Deze vereniging is opgezet door beginnende leraren uit Amsterdam en heeft als doel 'professionalisering van het basisonderwijs vanuit de werkvloer, door gebruik te maken van elkaars ervaring en expertise en door nieuwe kennis en inspiratie op te doen' (www.meesterschappers.nl).
Tevens was het voor de leerkrachten die deelnamen aan het onderzoek, belangrijk om goede begeleiding van hun school te krijgen die gericht was op de specifiek stadse problemen ('inductie', van specifieke naar algemene kennis). Sommige leerkrachten kregen bijvoorbeeld begeleiding van een taalcoach. Die hielp hen om goede taallessen te ontwikkelen voor leerlingen met een niet-Nederlandse achtergrond.
Ook vonden de leraren het waardevol om deel te nemen aan een nascholingstraject dat speciaal ontwikkeld was om hen beter toe te rusten op het lesgeven in een grootstedelijke omgeving. Het traject ging onder meer in op de omgang met culturele diversiteit, verschillen in taalontwikkeling, het creëren van veiligheid in en rondom de school, en samenwerking met de schoolomgeving (met andere professionals, maar ook met ouders met verschillende achtergronden).
Scholen doen er goed aan om in deze verschillende manieren van leren en ondersteunen (oftewel netwerkleren, inductie en nascholingstrajecten) te investeren. Beginnende leerkrachten worden dan beter toegerust voor het lesgeven in de complexe omgeving van de grote stad.
Meer info [email protected]
Tekst Lisa Gaikhorst, promovenda Universiteit van Amsterdam
Gepubliceerd in Didactief, september 2014.
En blijf op de hoogte van onderwijsnieuws en de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen!
Inschrijven
